temat, ~u

м.

1. тэма;

wykład (wypracowanie) na temat czego — лекцыя (сачыненне) на тэму чаго;

(nie) na temat — (не) па тэме;

odbiegać od ~u — адхіляцца (адыходзіць) ад тэмы;

zmienić temat — змяніць тэму;

poruszyć ~y — закрануць тэмы;

2. лінгв. тэма

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

цэнтра́льны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца цэнтрам (у 1 знач.).

2. Які знаходзіцца, размешчаны ў сярэдзіне, у цэнтры.

Цэнтральная вуліца.

3. Галоўны, кіруючы.

Цэнтральная ўлада.

4. Асноўны, найбольш істотны.

Цэнтральная тэма.

5. Які прыводзіць у дзеянне, абслугоўвае ўсю сістэму.

Цэнтральнае ацяпленне.

○ Стрэльба цэнтральнага бою — стрэльба, якая зараджаецца з задняй (казённай) часткі ствала.

Цэнтральная нервовая сістэма — асноўная частка нервовай сістэмы ў пазваночных і чалавека, якая складаецца з галаўнога і спіннога мозга.

Цэнтральны вугал — вугал, утвораны двума радыусамі якой-н. акружнасці.

|| наз. цэнтра́льнасць, -і, ж. (да 2 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

АВЕ́ЧКІН Валянцін Уладзіміравіч

(22.6.1904, г. Таганрог — 27.1.1968),

рус. пісьменнік. Асн. тэма творчасці — жыццё вёскі. Аўтар аповесці «З франтавым прывітаннем» (1945), нарысаў «Раённыя будні» (цыкл, 1952—56), «На пярэднім краі» (1953); п’ес «Бабіна лета» (1947), «Насця Коласава» (1949), «Насустрач ветру» (1958).

Літ.:

Воспоминания о В.Овечкине. М., 1982.

т. 1, с. 62

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

варыя́цыя, ‑і, ж.

1. Відазмяненне другарадных элементаў чаго‑н. пры захаванні асноўнага. Варыяцыі сцэны спектакля. // Спец. Некаторыя змены асноўнага тыпу ў раслін і жывёл. // Змена рытму, мелодыі, гармоніі пры захаванні асноўнай тэмы. Тэма з варыяцыямі.

2. Варыянты распрацоўкі або паўтарэння асноўнай тэмы. Купалаўскі верш «Мая хатка» з’яўляецца па сутнасці вольнай варыяцыяй на тэму аналагічнага верша Багушэвіча «Мая хата». Івашын.

3. У матэматыцы — змяненне віда функцыі велічынь.

[Ад лац. variatio — змяненне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вяду́чы, ‑ая, ‑ае.

1. (рэдка). Дзеепрым. незал. цяпер. ад весці.

2. у знач. прым. Які ідзе наперадзе. Вядучы самалёт.

3. у знач. прым. Галоўны, кіруючы. Вядучая тэма. Вядучая партыя оперы. Вядучая роля навукі.

4. у знач. прым. Які прыходзіцца ў рух непасрэдна ад рухавіка. Вядучыя колы аўтамабіля.

5. у знач. наз. вяду́чы, ‑ага, м. Той, хто кіруе чым‑н. Вядучы праграмы. Быць на вечары вядучым.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канфлі́кт, ‑у, М ‑кце, м.

Сутыкненне процілеглых бакоў, поглядаў, сіл; сур’ёзная спрэчка, нязгода. Уступіць у канфлікт. □ Палешукі агрызаліся, і на гэтым грунце вынікалі канфлікты. Колас. Канфлікт паміж фірмай і рабочымі — вечная тэма класавай барацьбы. Машара. // Ускладненне ў міжнародных адносінах, якое часам прыводзіць да ўзброенага сутыкнення. Міжнародныя канфлікт. // Супярэчнясць, сутычка, пакладзеная ў аснову сюжэта мастацкага твора. Канфлікт рамана — барацьба новага чалавека-калектывіста і чалавека-ўласніка. «ЛіМ».

[Лац. conflictus.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лейтматы́ў

(ням. Leitmotiv =. вядучы матыў)

1) музычная тэма, кароткі музычны зварот, які звязваецца з пэўнай ідэяй і шматразова паўтараецца ў творы адпаведна развіццю сюжэта;

2) перан. асноўная думка, якая неаднаразова паўтараецца і падкрэсліваецца (напр. л. рамана).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

subject

1. [ˈsʌbdʒekt]

n.

1) тэ́ма f.

2) прадме́т -у m. (вывучэ́ньня), аб’е́кт -у m. (дасьле́даваньня)

3) дысцыплі́на f., шко́льны прадме́т

4) падда́ны -ага m.

Queen’s subject — падда́ны карале́вы

5) дзе́йнік -а m.

6) тэ́ма f., сюжэ́т -у m. (тво́ру)

2.

adj.

падула́дны, падпара́дкаваны

We are subject to our country’s laws — Мы падпарадко́ўваемся зако́нам на́шай краі́ны

3. [səbˈdʒekt]

v.t.

1) падбіва́ць, заваёўваць, падпарадко́ўваць

2) паддава́ць

to subject to torture — паддава́ць катава́ньню

•

- subject to

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

wariacja

wariacj|a

ж.

1. варыяцыя

2. уст. вар’яцтва, шаленства

3. ~e мн. муз. варыяцыя;

temat z ~ami — тэма з варыяцыямі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

subject​1 [ˈsʌbdʒɪkt] n.

1. тэ́ма, пыта́нне, прадме́т;

be on the subject гавары́ць на тэ́му;

change the subject змяні́ць тэ́му

2. аб’е́кт;

the subject of an experiment аб’е́кт эксперыме́нта

3. ling. дзе́йнік

4. падда́ны; падда́ная;

a British subject падда́ная Брыта́ніі

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)