нагаво́р, ‑у, м.

1. Паклёп, данос. Сам арышт [Багуцкага], відаць, адбыўся па пагавару Клопікава. Лынькоў. [Марына Аляксееўна:] — Нагавор — што смала — нялёгка адмываецца. Шамякін.

2. Заклінанне, якое па ўяўленню забабонных людзей мае магічную сілу.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

назола; смала, слата (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Пік 1 ’хутка што-небудзь выкінуць, выставіць на від’; у выразе: пік яму ў нос яго ж дабром’ (Нас.). Аддзеяслоўнае ўтварэнне. Да пікаць 1 (гл.).

Пік 2 ’смала, вар’, пі́ка ’бітум, вараная смала’ (Ян., ТС). З н.-ням. Pick ’смала’, якое, як і англ.-сакс. pic, англ. pitch, з лац. pix ’смала’, калькі са ст.-грэч. πίσσα, атычн. πίττα ’тс’ < *piki̯a.

Пік 3 ’касцявы мозг (ТС). Усечаная форма лексемы шпік ’тс’ (гл.).

Пік 4: гадзіны пік ’час вышэйшага напружання ў рабоце транспарту, электрастанцыі і пад.’ (ТСБМ). З рус. часы пик, якое з’яўляецца паўкалькай англа-амерыканск. peak hours ’тс’ (Кіпарскі, ВЯ, 1956, 5, 136).

Пік 5 ’спічастая вяршыня гары’ (ТСБМ). Праз рус. мову (Крукоўскі, Уплыў, 86) з франц. pic ’тс’ (Мацэнаўэр, LF, 12, 340; Фасмер, 3, 260).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Жу́пел ’гарачая смала’, ’пужала’ (ТСБМ). Рус., укр. жу́пел ’тс’, балг. уст. жу́пел ’сера’. Ст.-слав. жоупелъ, жоупьлъ ’сера’. Ст.-рус. жупелъ ’сера ці смала’. Ст.-рус. жупелъ ’сера ці смала’ < ст.-слав. жоупелъ, жоупьлъ ’сера’ (’нябесны агонь’, ’сродак пакут’) < ст.-в.-ням. swëbal, swëfal ’сера’, прычым ‑у‑ тлумачыцца з лац. sulfur ’сера’ ці яго адлюстравання ў рэтарам. zuorpel ’тс’, што звязана, магчыма, з роллю баварскай місіі ў стварэнні хрысціянскай літаратуры ў славян. Фасмер, 2, 67; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 298–299; Праабражэнскі, 1, 238; Саднік-Айцэтмюлер, Handwört., 341; Кіпарскі, Gemeinslav., 124.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

загусце́ць, ‑ее; зак.

Зрабіцца густым або больш густым. Цеста загусцела. □ Выступіла і загусцела на суках жоўтымі слязамі смала. Каліна. Сонейка грэе, зямля дыміцца пад яго пяшчотай, усюды му ражок загусцеў пад платамі. Ракітны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прылі́пчывы, ‑ая, ‑ае.

1. Які лёгка і добра прыліпае, прыстае. Прыліпчывая гразь. Прыліпчывая смала.

2. перан. Разм. Які лёгка перадаецца іншым; заразны. Прыліпчывая хвароба.

3. перан. Разм. Надакучлівы, назойлівы. Прыліпчывы чалавек. Прыліпчывы субяседнік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

масці́ка ж

1. буд (для падлогі) Bóhnerwachs n -(e)s, -e;

2. (смала) Mástix m -es або -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сма́льня ‘настырлівая, гарэзлівая дзяўчынка’ (кіраў., Нар. сл.). Да смала 1 і роднасных; кандэнсацыя фразеалагізма смоллю прыстаць ‘прычапіцца, не адставаць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

rosin

[ˈrɑ:zɪn]

1.

n.

1) жыві́ца, смала́ f.

2) каніфо́ля f.

2.

v.t.

націра́ць каніфо́ляй

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

smoła

ж. смала;

czarny jak ~a — чорны, як смала;

ruszać się jak mucha w smole — цягнуцца, як муха па смале; паўзці як смоўж (чарапаха)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)