Па́параць ’шматгадовая травяністая расліна аддзела папарацепадобных’, па́паратнік. Агульнаславянскае: рус.па́пороть, па́поротник, укр.па́пороть, ст.-рус.папороть, польск.paproć, серб.-харв.па̏прат і г. д. Прасл.paportь. Роднасныя ў і.-е. мовах: літ.papártis, papartỹs ’папараць’, лат.papar̂de, paparkste, paparksts ’тс’, ст.-інд.parṇám ’крыло, пяро’, авесц.parena — н. р. ’крыло, пяро’, ст.-в.-ням.faru ’папараць’, ірл.raith ’тс’ (*prati‑) (гл. Траўтман, 206; Мейе–Эндзелін, 3, 80; Фасмер, 3, 202; Махэк, Jména rostl., 32). Аналагічная семантыка ў грэч.πτερίς ’папараць’ < πτερόν ’крыло’, параўн. яшчэ літ.spar̃nas, лат.spárns ’крыло’, ст.-слав.перѧ ’лячу’. Мяркулава (Очерки, 118), падкрэсліваючы ўстойлівасць семантычнай мадэлі ’пяро’ — ’папараць’, указвае яшчэ на рус.дыял.па́пороток ’крыло птушкі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гусі́ны гуси́ный;
г. шма́лец — гуси́ный жир;
○ ~ная ску́ра — гуси́ная ко́жа;
~нае пяро́ — гуси́ное перо́;
◊ г. крок — гуси́ный шаг
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аўтаручка; самапіска (разм.) □ вечнае пяро
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
plume
[plu:m]
n.
1) до́ўгае пяро́(птушы́нае)
2) аздо́ба зь пе́р’я на капелюшы́, плюма́ж -у m.
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
скрыпе́цьразм knárren vi; krátzen vi (пра пяро);
дзве́ры скрыпяць die Tür knarrt;
снег скрыпі́ць der Schnee knirscht
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
спаралізава́ны, ‑ая, ‑ае.
1.Дзеепрым.зал.пр.ад спаралізаваць.
2.узнач.прым. Які знаходзіцца ў стане паралічу. Як толькі стаў вяртацца зрок і пачалі варушыцца пальцы на спаралізаванай руцэ, .. [Чорны] зноў узяўся за пяро і вярнуўся да творчасці.Вітка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АПТЭРЫЁЗ
(ад а... + грэч. pteron пяро + ...оз),
хвароба птушак, якая характарызуецца затрымкай або поўным прыпыненнем росту пер’я. Часцей сустракаецца ў маладняку вадаплаўнай птушкі пры антысанітарным утрыманні, адсутнасці водных выгулаў, недахопе ў рацыёне амінакіслот (цысціну, лізіну, метыяніну). Пры аптэрыёзе прыпыняецца функцыя хвастцовай залозы, намакае покрыўнае пер’е, зніжаецца імунна-біял. рэактыўнасць арганізма, у выніку ўзнікаюць дэрматозы скуры і прастудныя захворванні.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Пёрысты ’злосны’ (шчуч., Сцяшк. Сл.). Да пер’е, пяро (гл.). Суфікс -ы‑с/л‑ы, як у яршысты ’натапыраны’. Перанос семантыкі паводле падабенства: натапыранае^ птушак ці жыведаў — прыкмета іх раззлаванасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пёры ’пер’е’, ’лісце цыбулі, часнаку’, ’плаўнікі ў рыбы’ (Сл. ПЗБ; рэч., Мат. Гом.; смарг., І.Патал.), ’вастрыё ў свярдзёлку’ (свісл., Шатал.), пёрышкі ’плаўнікі ў рыбы’ (кліч., Жыв. сл.). Да пяро. пёр ’е (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Пена́л ’футарал для ручак, алоўкаў, гумак і пад.’ (ТСБМ). З с.-лац. вучнёўскага слова pennāle (< penna ’пяро’), якое палякі пераклалі як piórnik. У бел. мову, відаць, прыйшло з рус.пена́л < ням.Pennal ’тс’.