Назу́блены ’прарослы’ (ТС), назубленае насенне ’насенне, якое толькі пачынае прарастаць’ (Жд. 1, Мат. Гом.), назубіцца ’прарасці’ (Мат. Гом.), назубіць ’нарабіць вострых зубоў на лазе’ (Яўс., Яруш., Сл. ПЗБ). Усё да зуб, параўн. літ. žémbėti ’прарастаць, пускаць расткі’, літаральна ’зубіцца’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́пуск ’дзеянне па дзеяслову выпускаць’ (БРС); ’выган, агароджанае месца для жывёлы’ (Бяльк., ДАБМ, 785; Нікан., Ліс.), вы́пуск ’тс’ (Нікан.), віпуск ’абложная зямля’ (ДАБМ, 858). Рус. дыял. вы́пуск ’выган’, польск. wypusk ’агароджаны выган недалёка ад дома’. Аддзеяслоўнае ўтварэнне ад выпускаць (гл. пускаць).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ánwurzeln
vi (s) пуска́ць карані́, узя́цца (расці)
◊ wie ángewurzelt stéhen* — стая́ць як уко́паны
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
zirkulíeren
vi цыркулява́ць, быць [знахо́дзіцца] у абарачэ́нні
~ lássen* — пуска́ць у абарачэ́нне; перан. распуска́ць (чуткі)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
пыл (род. пы́лу) м., пыль ж.;
○ касмі́чны п. — косми́ческая пыль;
◊ аж п. куры́ць — дым коромы́слом; пыль столбо́м;
пуска́ць п. у во́чы — пуска́ть пыль в глаза́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
uruchamiać
незак. пускаць у ход; прыводзіць у рух;
uruchamiać silnik samochodu — заводзіць матор аўтамабіля
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
пыль ж. пыл, род. пы́лу м.;
косми́ческая пыль касмі́чны пыл;
◊
пыль в глаза́ пуска́ть пыл (тума́ну, ману́) у во́чы пуска́ць; жвір у во́чы сы́паць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
пыл, -у, м.
1. Найдрабнейшыя сухія часцінкі, якія лятаюць у паветры або аселі на паверхню чаго-н.
Сціраць п. з мэблі.
Дарожны п.
Аж п. курыць.
П. у вочы пускаць (перан.: хвалячыся, абманваць; разм.).
2. Тое, што і пылок (у 2 знач.).
|| памянш. пыло́к, -лку́, м. (да 1 знач.).
|| павел. пылі́шча, -а, н. (да 1 знач.; разм.).
|| прым. пы́льны, -ая, -ае (да 1 знач.) і пылавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).
Пыльнае паветра.
Пылавыя буры (буры, якія ўзнімаюць пыл, пясок, слаі ўрадлівай глебы і пераносяць іх за тысячы кіламетраў).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
◎ Пухло́ 1 ’дрыгва, багністае месца’ (ТС). Відаць, ад пухаць ’брадзіць; пускаць бурбалкі, пузырыцца’, параўн. палес. уздыхавіна ’дрыгва’.
◎ Пухло́ 2 ’пухір у рыбы’ (бяроз., ЛА, 1). Да пу́хаць ’пыхкаць, пшыкаць; лопацца’, аднак не выключана сувязь з пусты, параўн. пу́сла ’паветраны пузыр у рыбы’ (гл.) і славен. puhel ’пусты, парожні’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́спускі ’мажары’ (Бяльк.), ’драбіны, сані без кузава вазіць бярвенне і дошкі’ (Касп.), ’падсанкі’ (добр., ЛА, 2), ’развалкі’ (Мат. Гом.), ’воз, калёсы для вывазкі лесу’ (Ян.), рус. дыял. ро́спуска, роспускі ’воз’, ’развалы’, ’верхняя частка саней’, ’воз для перавозу леса’. Усходнебеларуска-паўночнаруская ізалекса. Да распуска́ць, ад раз‑/рас‑ і пускаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)