аптыміза́цыя

(ад лац. optimus = найлепшы)

выбар найлепшага варыянта з некалькіх магчымых (напр. а. працэсу кіравання).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

працэсуа́льны

(ад лац. processus = цячэнне, ход)

які мае адносіны да працэсу (напр. п-ае права).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГАСТР..., ГАСТРА... [ад грэч. gastēr

(gastros) страўнік),

першая састаўная частка складаных слоў, што абазначае: які адносіцца да страўніка, да працэсу стрававання, напр., гастраскапія, гастрыт.

т. 5, с. 84

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ЛАКАЛІЗА́ЦЫЯ

(ад лац. localis мясцовы),

аднясенне чаго-небудзь да пэўнага месца; абмежаванне пэўнай прасторай месца дзеяння, распаўсюджання якой-н. з’явы, працэсу (напр., Л. пажару).

т. 9, с. 104

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

грат

(ням. Grat = рабро)

лішкі металу, што застаюцца на краях вырабаў пасля якога-н. працэсу апрацоўкі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

імане́нтны

(лац. immanes, -ntis)

унутрана ўласцівы якому-н. прадмету, з’яве, працэсу, абумоўлены іх сутнасцю (проціл. трансцэндэнтны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

патагене́з

(ад пата- + -генез)

паслядоўнасць узнікнення і развіцця ў арганізме паталагічнага працэсу ці хваробы ў цэлым.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ірадыя́цыя, ‑і, ж.

1. Павелічэнне (у выніку аптычнага падману) намераў светлых прадметаў на чорным фоне і, наадварот, па мяншэнне памераў цёмных фігур той самай велічыні на светлым фоне.

2. Распаўсюджанне працэсу ўзбуджэння або тармажэння ў цэнтральнай нервовай сістэме.

•••

Ірадыяцыя болю — распаўсюджанне болю за межамі пашкоджанага месца.

[Ад лац. irradiare — ззяць.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Жаро́нкі ’канаплянае шалупінне’ (Касп.). Рус. смал. жаро́нцы ’прылада для абдзіркі канапель’. З тым жа коранем, што жарон (гл.). Трэба ўлічыць, што жерновать у пск. гаворках азначае ’здзіраць шалупінне з грэчкі’; шалупінне ўзнікае пры апрацоўцы на жорнах, жаронках, але хутчэй семантычны ход не ад прылады да прадукту, а ад працэсу.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

аптыміза́тар

(ад лац. optimus = найлепшы)

набор тэхнічных устройстваў, які забяспечвае аптымальнае працяканне пэўнага вытворчага або тэхналагічнага працэсу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)