płeć
ж.
1. пол;
dziecko płci męskiej — дзіця мужчынскага полу;
ludzie obojga płci — людзі абодвух полаў;
płeć piękna жарт. прыгожы пол; жанчыны;
brzydka płeć жарт. мужчыны
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Секс ‘усё тое, што адносіцца да палавога жыцця’. Запазычана з англ. sex ‘полавая схільнасць’, sexy ‘сексуальна заклапочаны’, першапачаткова значыла ‘натуральны пол’, што з лац. sexus ‘пол’, роднаснага secāre ‘рэзаць, дзяліць’, г. зн. ‘частка, падзел’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Паў- ’палова, палавіна’, ’папалам’, ’не зусім, амаль’ (ТСБМ, Шпіл., Нас.). Да прасл. polъ (укр. пів‑, рус. пол‑, пол, польск., н.-луж. pół, в.-луж. poł, палаб. pöl‑a, чэш. půl, славен. pȏl, серб.-харв. по̑, макед. пол, балг. пол, полът, ст.-слав. полъ. Прасл. роlъ, роднаснае да алб. palë ’бок, партыя, раздзел’, іран. pahl ’бок’, рашорвск. pahalaw ’бок, край, рабро’, а таксама марыйск. pdlak, удмурцк. эрзянск. pelʼ ’палавіна’, макшанск. pįale, эст. pool, фін. puoli ’тс’, ’бок’. Настратычнае. Махэк (499) лічыць слова «праеўрапейскім». Гл. таксама Фасмер (3, 306).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ге́ндэрны
(ад англ. gender = род, пол)
звязаны з адрозненнямі людзей па полу (напр. г-ая лінгвістыка).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
падлі́цца сов. (подо что-л.) подли́ться;
вада́ ~ліла́ся пад падло́гу — вода́ подлила́сь под пол
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перамо́шчваць несов.
1. (заново) перема́щивать; (пол и т.п. — ещё) перестила́ть;
2. (всё, многое) перема́щивать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
разахво́ціцца сов. разохо́титься; раззадо́риться;
дзяўчы́нка ~цілася і памы́ла падло́гу — де́вочка разохо́тилась и помы́ла пол
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ралю́х ’загон’ (Сл. Брэс., Лексика Пол.), ’частка ўзаранага поля’ (Лексика Пол.), ’склад пры аранні’ (пін., Нар. лекс.). Імаверна, створана ад ралля1/роля (гл.), што азначае прадмет паводле прызначэння, падобна як свінюх ’свінарнік’ (Сцяцко, Афікс. наз., 175).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ралі́ць ’араць’, ’рабіць паўторнае папярэчнае аранне’ (Мат. Гом., Сцяшк. Сл., Лексика Пол.), ра́ліць (Лексика Пол.). Вытворнае ад рала 2 (гл.), параўн. польск. radło > radlić/redlić ’тс’ (Брукнер, 452). Другаснае, больш позняе ўтварэнне ў параўнанні да араць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перестила́ть несов.
1. перасціла́ць;
2. (перемащивать) перамо́шчваць, перасціла́ць; (перекрывать) перакрыва́ць; (пол) пераклада́ць, перакла́дваць; (мостовую камнем) перабруко́ўваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)