Руба́ць ’есці вельмі энергічна’ (Юрч. Сін.). Амонім да рубаць ’сячы’ (гл. рубацца) у выніку пераносу значэння ’сячы’ на працэс ежы, параўн. малоць ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Паса́цка ’под’, ’ток’ (воран., Сл. ПЗБ). У выніку пераносу значэння ’падлога’ > ’ток’, ’под’ у лексемы, якая з польск. posadzka ’падлога’, ’паркет’. Параўн. пасадка? (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́ро, ц.-палес. пера ’пэндзлік з пер’я для роспісу посуду’ (Вярэі!.). У выніку пераносу значэння ’пяро птушкі’ > ’пэндзлік, зроблены з пер’я’. Да пяро (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ро́гак ’хвароба злакавых раслін, сажа’ (ПСл). З рог 1 у выніку пераносу значэння паводле падабенства. Параўн. рог ’спарыння, чорныя рожкі альбо матачныя рожкі’ (ТС).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АДВЕ́КЦЫЯ
(ад лац. advectio дастаўка),
1) у метэаралогіі гарызантальнае перамяшчэнне паветраных мас, якое абумоўлівае перанос цяпла і вільгаці з адных раёнаў Зямлі ў іншыя; адзін з найважн. фактараў фарміравання надвор’я. Адбываецца ў выніку руху цыклонаў, пераносу паветра пануючымі вятрамі. Тэр. Беларусі знаходзіцца пад уплывам адвекцыі амаль 2/3 года. Гл. таксама Канвекцыя.
2) У акіяналогіі адвекцыя — перанос вады ў гарызантальным, іншы раз у вертыкальным напрамку (гл. Марскія цячэнні).
т. 1, с. 99
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Марочыны ’сцёблы і лісце гароху’ (расон., ДАБМ, к. 278). Паводле падабенства, у выніку семантычнага пераносу з мароча, мярэча (гл.) ’гушчыня лесу, праз якую цяжка прайсці’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Міла́ ’чарот лясны, Scirius silvaticus L.’ (Рук. сл. Бяльк.), міліца ’чарот лясны’ (мін., Кіс.). У выніку пераносу назвы міліца з расліны сіт (Juncus L.) (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вечарыны ’вечарынка перад вяселлем у маладой’ (Інстр. II); ’папярэдне, пачатак вяселля’ (Касп.). Да вечары́на (гл.), семантыка ў выніку пераносу; мн. л. паводле ўзору агле́дзіны, адведзіны, запоіны.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Патайні́к ’паралюш’ (Касп.), ’эпілепсія’ (бярэз., Сл. ПЗБ). У выніку семантычнага пераносу ’нешта патаемнае, скрытае’ > ’загадкавае, няяснае’ > ’невядомае’. Табу. Да та́йна (гл.) або, магчыма, рус. потайной ’патаемны’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́кала ‘глухі’ (Нас., Байк. і Некр.). Відаць, у выніку семантычнага пераносу з ту́кала ‘неслух, які нічога не робіць без лаянкі на яго’ (Нас.). Да ту́каць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)