глу́пый дурны́, неразу́мны; (бессмысленный) бязглу́зды; (нелепый) недарэ́чны;
◊
глуп как про́бка (осёл) дурны́ як пень (як бот, як бара́н);
прики́дываться глу́пым прыкі́двацца дурны́м, прыду́рвацца;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Бэнцаль ’байструк’ (Некр.). Бясспрэчна, з польск. bęcwal, bencwal ’дурань, пень, нехлямяжы’ (а гэта, магчыма, ад назвы каня Bucefal, гл. Варш. сл., 1, 141; Брукнер, 24).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Гары́пні ’назва гульні гарэлкі’, гары́пень ’той, хто застаўся без пары ў гэтай гульні’ (Нас.). Ад прыпеву «гары пень» у гэтай гульні (апісанне гл. у Насовіча).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
корч (род. карча́) м.
1. пень (с корнями);
2. (в воде) коря́га ж.;
3. (картофеля, луку и т.п.) куст
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
заду́маны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад задумаць.
2. у знач. прым. Агорнуты думкамі; задуменны, заклапочаны. Стомлены і крыху задуманы, Паддубны прывітаўся са Сцяпанам і моўчкі цяжка сеў на пень. Пестрак. Я запяю пра жыццё маладое, Больш я не буду задуманым, сумным! Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытапта́ць, ‑тапчу, ‑топчаш, ‑топча; зак., што.
Топчучы, прымяць, прыціснуць. Прытаптаць траву. □ Даміра разам з Максімам Шнякам прайшоўся па полі, прытаптаў дрэнна прылёгшыя земляныя скібы. Асіпенка. [Балатніцкі] закурыў люльку, некалькі разоў пацягнуў і выбіў аб пень тытунь, які яшчэ дыміўся, прытаптаў нагою, каб не зрабіць пажару. Гурскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пе́нчык ’хвосцік у яблыку, грушы’ (ТС). Памяншальная форма пянёк < пень (гл.). Перанос значэння паводле падабенства: ’дрэва ля кораня’ > ’корань яблыка’. Параўн. таксама пенчу́к ’адростак пяра пасля лінькі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
deaf [def] adj. глухі́;
deaf and dumb глуханямы́
♦
deaf as a post infml глухі́ як пень; глуха́я цяце́ра;
turn a deaf ear (to smb./smth.) не слу́хаць, не звярта́ць ува́гі (на каго́-н./што-н.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Стабу́рчыць ‘выгібаць, выкрыўляць, выстаўляць’ (Ласт.), ‘паказваць на цяжарнасць’: uže nasza pani staburczyć (Арх. Федар.), стабу́рчыцца ‘выстаўляцца’, стабу́рыцца ‘тапырыцца’ (Ласт.). Ведаць, вытворныя ад назоўніка, што ўзыходзіць да прасл. *stoborъ ‘слуп, пень’, параўн. стабу́р ‘тумба, падстаўка’ (Ласт.), серб.-харв. сто̏бор, сто̀бор ‘агароджа; двор, вуліца’, балг. стобо́р ‘плот’, ст.-слав. стоборъ ‘слуп’, або *stъb(ъ)rъ, параўн. ст.-польск. steber, славен. stebȅr ‘слуп’, серб.-харв. ста̀бар, харв. дыял. stabȁr ‘сцябло’, ст.-слав. стъбръ ‘тс’, якім адпавядаюць літ. stãbaras ‘сухая галіна’, stùburas ‘пень’, лат. stuburs ‘пень, слуп’, а таксама ст.-дац. stafœr, швед. дыял. staver ‘кол’, што ўзыходзяць да і.-е. *steb(h)‑ ‘слуп, апора, аснова, бервяно’, а таксама ‘падперці, абаперці; стаць нерухомым’, працягам якога з’яўляецца ст.-інд. stabhnā́ti ‘падтрымлівае, падпірае’ (Скок, 3, 323, 336; Глухак, 579; Сной₂, 696).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пужа́ка ’здань, прывід’ (ТС), пужайка ’вобарацень’: вуйдзе певень, а зойдзе пень (мазыр., Цыхун, вусн. паведамл.), пу́жално ’здань’ (ТС), пу́жалка ’пудзіла; здань прывід; застрашванне дзяцей’ (ТС). Ад пужаць ’палохаць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)