вы́жыць¹, -жыву, -жывеш, -жыве; зак.

Застацца жывым пасля цяжкай хваробы, ранення і пад.

Ранены выжыў.

◊

Выжыць з розуму (разм.) — страціць памяць, здольнасць усведамляць.

|| незак. выжыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. выжыва́нне, -я, н.

Барацьба за в. чалавецтва.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

схамяну́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся; зак.

1. Раптам успомніць што-н.; хутка заўважыць недахоп, памылку.

Схамянуўся: трэба ж яшчэ вывучыць верш на памяць.

2. Спахапіцца, здрыгануцца, выйсці са стану задуменнасці.

С. ад стуку.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Mendacem memorem esse oportet (Quintilianus)

Ілгуну трэба мець добрую памяць.

Лжецу надо иметь хорошую память.

бел. Ілжываму добрая памяць патрэбна.

рус. Лживому надо памятну быть. Ври, да помни! Лгун дол жен обладать хорошей памятью. Лжецам нужна хорошая память.

фр. Il faut qu’un menteur ait bonne mémoire (Надо, чтобы y лжеца была хорошая память).

англ. Liars need long memories (Лжецам нужна хорошая память).

нем. Ein Lügner muß ein gutes Gedächtnis haben (Лжец должен иметь хорошую память).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

memoríeren

vt заву́чваць на па́мяць, запаміна́ць

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

зро́кавы, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да зроку (у 1 знач.). Зрокавае ўспрыняцце. Зрокавая памяць. Зрокавы нерв.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напру́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; зак., што.

1. Зрабіць пругкім.

Н. мускулы.

2. перан. Узмацніць, павысіць ступень праяўлення чаго-н.

Н. зрок.

Н. слых.

Н. голас.

Н. памяць.

|| незак. напру́жваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напру́жанне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

узбагаці́ць, -гачу́, -гаці́ш, -гаці́ць; -гаці́м, -гаціце́, -гаця́ць; -га́чаны; зак., каго-што.

1. Зрабіць багатым, заможным.

2. перан. Зрабіць больш багатым, разнастайным па саставе, змесце і пад.

У. сваю памяць.

|| незак. узбагача́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. узбагачэ́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

Ната́тка ’заметка’ (ТСБМ), ’запісанае на памяць’ (Бяльк.). З польск. notatka ад лац. notātus ’адзначаны’, notāre ’рабіць заметкі’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Памята́ць тое ж, што і помніць (гл.), памя́тка, памятлі́вы, памяткі́, памяту́шчы. Дэрыват ад па́мяць з суф. ‑atʼ.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ушанава́ць сов.

1. почти́ть;

у. па́мяць — почти́ть па́мять;

2. возда́ть по́чести;

3. оказа́ть честь

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)