камяні́сты, ‑ая, ‑ае.
Пакрыты, усыпаны каменнем, з вялікай колькасцю камення. Камяністае поле. Камяністае дно. Камяністая глеба. □ Калёсы трасуцца па камяністай дарозе, барабаняць. Скрыган. Гліністая вуліца паволі спаўзала да ракі, дзе абрывалася высокім камяністым берагам. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
кантэ́йнер, ‑а, м.
Спецыяльная скрыня для перавозкі грузаў. Пад’ёмны кран паволі нёс на гмах кантэйнеры з цэглай. Карпаў. Міма Шчупака праплываюць цяжкія платформы з кантэйнерамі, вагоны з вугалем, цыстэрны з гаручым, лядоўні з прадуктамі... Васілевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спаўзці́, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; споўз, спаўзла́, -зло́; -зі́; зак.
1. Спусціцца паўзком або цяжка, павольна злезці адкуль-н.
С. з гары ўніз.
С. са стога.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Паволі, паступова ссунуцца, саслізнуць, зрушыцца з месца (аб прадметах).
Павязка спаўзла з калена.
3. Аддаліцца паўзком, сысці куды-н.
Чарапаха спаўзла некуды.
4. перан. Паступова адыходзячы ад правільных пазіцый, стаць на заганны шлях.
С. да фармалізму ў аналізе (неадабр.).
|| незак. спаўза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. спаўза́нне, -я, н. (да 1, 2 і 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Тапчэ́й зневаж. ’пра таго, хто паволі, марудна ходзіць’ (рагач., Сл. ПЗБ). Утварэнне ад таптаць 1 (гл.) з суф. ‑эй, што абазначае асобу па схільнасці да пэўнага дзеяння з экспрэсіяй асуджэння (Сцяцко, Афікс. наз., Зб).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
персаніфіка́цыя, ‑і, ж.
Кніжн. Увасабленне неадушаўлёных прадметаў або абстрактных паняццяў у вобразе чалавека. Персаніфікацыя з’яў і сіл прыроды. □ Праз персаніфікацыю першапачатковыя міфалагічныя уяўленні паволі адыходзілі на задні план і ў пазнейшыя часы, мабыць, зусім зніклі. Ліс.
[Ад лац. persona — асоба і facere — рабіць.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гусі́ны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да гусі, гусей, належыць ім. Гусінае мяса. Гусіныя лапы. □ На вуліцы гусіныя чароды паволі і нехаця, з крыкам саступаюць дарогу машынам. Хведаровіч.
•••
Гусінае пяро гл. пяро.
Гусіная скура гл. скура.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спужа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., каго.
Выклікаць страх, боязь; спалохаць. Я хаваюся за дуб, чакаю, каб спужаць Змітрыка, які паволі крочыць за падводай. Мыслівец. [Гаўрыла:] — А мяне-то чортам ды нябожчыкам ніхто ўжо не спужаў бы. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
старшынёўскі, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да старшыні, належыць яму. Паволі .. [Дэлегат Асамблеі] ішоў праз напоўненую залу да трыбуны, якая ўзвышаецца перад старшынёўскім сталом. Кавалёў. Хто дае: старшынёўскі абед не тады, калі людзі абедаюць, а калі справы адпусцяць. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
залаце́ць, ‑ее; незак.
Разм.
1. Станавіцца залатым, набываць адценне, колер золата. На ўсходзе паволі залацее неба.
2. Вылучацца сваім залатым колерам; блішчаць, як золата (пра што‑н. залацістае, бліскучае). Залацеюць на першых праменнях сонца пяскі Сухіх грудоў. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ва́гам ’марудна, павольна’ (З нар. сл., Юрч.); ’паволі, паціху’ (Бяльк.); ’раўнамерна, з вытрымкай; на вагу, на вазе’ (Гарэц.). Звязана з вага (гл.) і з той абстрактнай семантыкай, што развілася ў вытворных ад вага; параўн. разважліва, паважна і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)