Брыка́ць, брыка́цца. Рус. брыка́ть, -ся (дыял. брыка́ть кідаць’), укр. брика́ти, -ся, польск. brykać. Слав. (дыял.) *brykati ’тс’ (таксама, можа, ’кідаць’). Слаўскі (1, 45) лічыць, што гэта, магчыма, ітэратыў да *brъkati ’брыкаць, кідаць і да т. п.’ (параўн. славен. bȓkati, серб.-харв. бр́кати). Іншыя версіі не вельмі пэўныя. Бернекер, 93; Брукнер, 43; Праабражэнскі, 1, 48; Фасмер, 1, 222; Слаўскі, 1, 45.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Ко́кідам ’подкідам’ (З нар. сл.). Да кідаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

◎ Пура́ць ’кідаць’ (ветк., Мат. Гом.). Гл. пурну́ць, шпурнуць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ка́мень, -ю і -я, Т -ем, мн. камяні́, камянёў, м.

1. -ю, зб. Цвёрдая горная парода (за выключэннем металу) у выглядзе суцэльнай масы або асобных кавалкаў.

Вуліца выбрукавана каменем.

Будаўнічы к.

2. -я. Асобны кавалак такой пароды.

Збіраць камяні ля дарогі.

Каштоўны к.

3. мн. Цвёрдыя саляныя і іншыя ўтварэнні ў некаторых унутраных органах.

Камяні ў печані.

◊

Камень на сэрцы — душэўны цяжар, гора.

Каменя на камені не пакінуць — разбурыць усё.

Кідаць каменем у каго — асуджаць, ганьбаваць каго-н.

Найшла (наскочыла) каса на камень — сутыкнуліся розныя непрымірымыя погляды, інтарэсы, характары.

Насіць камень за пазухай — мець злосць на каго-н., быць гатовым адпомсціць каму-н.

Як камень у ваду — бясследна прапасці, знікнуць.

|| памянш.-ласк. каме́ньчык, -а, мн. -і, -аў, м. (да 2 знач.).

◊

Кідаць каменьчыкі ў агарод чый — намякаць на што-н., неадабральна адзывацца пра каго-н.

|| прым. каме́нны, -ая, -ае (да 1 знач.).

К. падмурак.

◊

Каменны мяшок — турма.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

оставля́ть несов.

1. в разн. знач. пакіда́ць;

2. (прекращать) кіда́ць;

3. (переставать трогать) не чапа́ць; см. оста́вить;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

Жбурыць ’моцна біць’ (лельч., Нар. лекс., 240), жбурну́ць ’кінуць вобземлю’ (клец., Жыв. сл., 180). Рус. дыял. жбурлять ’кідаць’, укр. дыял. жбу́рити, жбурнути, жбурляти ’кінуць, кідаць’. Эмацыянальна-экспрэсіўнае азванчэнне пачатку слова, прадстаўленага ў шпурнуць, шпурляць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гро́шы, ‑ай, Д грашам, Т грашамі; адз. няма.

1. Металічныя або папяровыя знакі, якія служаць мерай вартасці пры куплі-продажы. Папяровыя грошы. Размяняць грошы. □ Праўда даражэй за грошы. З нар.

2. Сродкі, капітал. Адпусціць грошы на будаўніцтва школ. □ І пайшоў дзед па рынку хадзіць; ходзіць, па сваіх грашах тавар выглядае. Колас.

•••

Кішэнныя грошы — грошы на дробныя расходы.

Грошы не пахнуць — не мае значэння, якім чынам грошы атрыманы.

Грэбці грошы лапатай гл. грэбці.

Кідаць грошы на вецер гл. кідаць.

Ні за якія грошы — ні за што, ні пры якой умове.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

опуска́ть несов.

1. апуска́ць, спуска́ць; (вбрасывать) укіда́ць; кіда́ць;

опуска́ть пи́сьма в я́щик укіда́ць (кіда́ць) пі́сьмы ў скры́нку;

опуска́ть го́лову апуска́ць галаву́;

опуска́ть воротни́к адклада́ць (апуска́ць) каўне́р;

опуска́ть ру́ки прям., перен. апуска́ць ру́кі;

2. (пропускать) выпуска́ць, прапуска́ць, выкіда́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

kamienować

незак.

1. закідваць камянямі (пакаранне смерцю);

2. кідаць каменем

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Адкі́дзік ’мера напрадзеных нітак’ (Інстр. III) да кідаць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)