◎ Ке́рад ’карытца для рэзкі сечкі’ (Сцяшк. Сл.). Мабыць, недакладнасць у дэфініцыі. У Сцяшк. Сл., 209 прыводзіцца наступны прыклад: «Наш кʼерад зусʼим сапсаваўся, нама Пак резац свечку», з якога відаць, што гаворка ідзе аб прыладзе для рэзкі сечкі. Назва гэтай прылады таго ж паходжання, што і керат (гл.) ’конны прывад да малатарні’ («Коні цягнулі нерат, а ён круціў малацілку»). Апошняе з польск. kierat ’гарызантальнае зубчатае кола, якое круцілі коні, а яно пры-водзіла ў рух розныя сельскагаспадарчыя машыны’. Польск. kieraK ням. Kehrrat ’тс’ (Rad kehren ’круціць кола’) (гл. Слаўскі, 2, 152).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
папы́рхваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Пырхаць паціху, час ад часу. Коні ішлі шпарка і трывожна: часта натапырвалі вушы, папырхвалі. Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
даку́члівы, ‑ая, ‑ае.
Які дакучае, назаляе. Пачаліся восеньскія дажджы, частыя і дакучлівыя. Галавач. Коні матлялі галовамі, адганялі дакучлівых аваднёў. Новікаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адурэ́лы, ‑ая, ‑ае.
Які дайшоў да адурэння. А дзе абоз — бачу адзаду, здалёк: спуджаныя коні, адурэлае быдла, звар’яцелыя людзі. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шара́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).
1. каго-што і па чым, у што. Моцна, з шумам ударыць.
Шарахнуць па галаве.
2. што і чым. Адрэзаць з сілай, хутка.
Ш. кусок булкі.
3. Тое, што і шарахнуцца (у 1 знач.).
Коні шарахнулі ўбок.
|| незак. шара́хаць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. шара́ханне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
roztratować
roztratowa|ć
зак. раздавіць;
konie ~ły dziecko — коні растапталі дзіця
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
БАГІ́НСКІЯ,
род бел. патомных гутнікаў 17—20 ст. У 17—18 ст. заснавалі шмат гутаў на Чарнігаўшчыне. Канстанцін у 1866 валодаў гутай у в. Яцкуны (да 1866 маёнтак Яшуны) Астравецкага р-на. Рамуальд Іпалітавіч (1934—80) — бел. майстар шкляной скульптуры. Працаваў на шклозаводзе «Нёман» (1957—70), на шклозаводах Расіі, Украіны, Грузіі. Яго работы пераважна анімалістычнага жанру: «Конь-агонь» (1966), «Мядзведзь з бочачкай» (1967), «Ой, вы, коні, мае коні» (1969) і інш.; браты Рамуальда (у т. л. Віктар) — на шклозаводах Украіны. Іван Рамуальдавіч працуе на шклозаводзе «Нёман».
М.М.Яніцкая.
т. 2, с. 207
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
выбо́істы, ‑ая, ‑ае.
З выбоінамі; калдобісты. Выбоістая грэбля. □ Коні рванулі з месца адразу ўгалоп і панеслі.. па выбоістай, караністай дарозе. Сачанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́мчаць, ‑мчу, ‑мчыш, ‑мчыць; зак.
Імкліва вынесці, вывезці адкуль‑н. [Камісар:] — Не ведаў страху наш атрад: З любой засады — вымчаць коні. Глебка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бады́лле, ‑я, н.; зб.
Пруткія сцябліны пераважна аднагадовых раслін. Тытунёвае бадылле. □ Каля самай чыгункі спутаныя коні грызлі сухое бадылле леташніх траў. Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)