тарэ́ц, ‑рца, м.
1. Папярочны зрэз. Тарэц дошкі. Тарэц палена. // Папярочнае сячэнне, абрэз чаго‑н. Тарэц калоны. Тарэц трубы. // Спец. Бакавая (кароткая) старана будынка, збудавання і пад. Тарэц дома.
2. Кароткі, звычайна шасцігранны брусок для машчэння вуліцы. // Маставая з такіх брускоў. Прытупленыя падковы [каня] коўзалі па гладкім, выслізганым тарцы. Гартны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ба́зіс, -су м., в разн. знач. ба́зис; (эк., архит. — ещё) ба́за ж.;
эканамі́чны б. — экономи́ческий ба́зис;
падве́сці б. — подвести́ ба́зис;
б. кало́ны — ба́зис (ба́за) коло́нны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
уну́тр, прысл. і прыназ.
1. прысл. У сярэдзіну. Прыняць лякарства ўнутр. □ Кветкі абляпілі сцяну дома, віліся вакол калоны на ганку, забіраліся па нацягнутых нітках на вокны, заглядвалі ўнутр. Хадановіч.
2. прыназ. з Р. У сярэдзіну, у межы чаго‑н. Ад вуліцы гэтае месца адгароджвала другая сцяна, якая рухнула ўнутр дома. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АРМАКАМЕ́ННЫЯ КАНСТРУ́КЦЫІ,
часткі будынкаў ці збудаванняў (сцены, калоны, слупы, прасценкі, перамычкі і інш.), мураваныя з каменю або цэглы і ўзмоцненыя арматурай. Для арміравання выкарыстоўваюць стальныя сеткі, якія ўкладваюцца ў гарыз. швы для павелічэння нясучай здольнасці армакаменных канструкцый пры сцісканні; стрыжні і дрот — укладваюцца ўнутры каменных элементаў і супрацьстаяць у асн. расцягванню. Выкарыстоўваюць таксама ўзмацненне каменнай муроўкі ж.-б. элементамі (комплексныя канструкцыі).
т. 1, с. 487
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БАГАУ́ДЫ
(лац. Bagaudae),
удзельнікі антырым. руху ў Галіі і паўн. Іспаніі ў 3—5 ст. Асн. масу багаудаў складалі збяднелыя сяляне, дробныя рамеснікі, калоны, збеглыя рабы. Выступленні багаудаў пачаліся ў 283—285 (або 269—270). Атрады багаудаў нападалі на вілы буйных землеўладальнікаў і слаба абароненыя гарады. Правадыры багаудаў Аманд і Эліян былі абвешчаны імператарамі. Рух багаудаў падаўляўся рым., потым вестгоцкімі палкаводцамі.
т. 2, с. 201
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аба́к, аба́ка
(гр. abaks, -akos = дошка)
1) архіт. верхняя частка капітэлі калоны ў выглядзе гарызантальнай пліты;
2) лічыльная дошка ў старажытных грэкаў і рымлян.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
эшало́н
(фр. échelon)
1) частка размешчанага ў глыбіню баявога парадку войск або паходнай калоны;
2) чыгуначны састаў або іншы транспартны сродак для масавых перавозак спецыяльнага прызначэння.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
псеўдаперы́птэр
(ад псеўда- + перыптэр)
антычны храм, у якім, у адрозненне ад перыптэра, калоны бакавых і задняга фасадаў не маюць поўнага аб’ёму і толькі напалову выступаюць са сцяны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
czołówka
ж.
1. галава калоны; авангард;
2. першая паласа газеты; перадавіца; цітры ў пачатку фільма;
w ~ce — на чале; наперадзе; у авангардзе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
«ГАРЭ́ЛКА»,
бел. нар. гульня. Удзельнікі (колькасць не абмежаваная, але патрэбны няцотны лік) становяцца парамі ў адну калону. Хто застаўся без пары — вядучы. Ён ідзе ўперадзе калоны і прыгаворвае: «Гары, гары масла, каб не згасла. Званы звіняць, птушкі ляцяць. Апошнія ўздагон!». Пры слове «ўздагон» апошняя пара павінна выбегчы ўперад і ўзяцца за рукі. Вядучы стараецца іх апярэдзіць і схапіць каго-н. за руку. Хто застаецца адзін (без пары), становіцца вядучым, і гульня працягваецца.
Я.Р.Вількін.
т. 5, с. 79
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)