Стадыя развіцця некаторых жывёльных арганізмаў (чарвякоў, насякомых, рыб і пад.), калі арганізм ужо вызваліўся ад зародкавых абалонак і вядзе самастойнае жыццё, але адрозніваецца па віду і будове ад канчаткова сфарміраванай жывёліны; жывёльны арганізм на гэтай стадыі.
лічы́нка2, ‑і, ДМ ‑нцы; Рмн. ‑нак; ж.
Спец. Частка затвора вінтоўкі, якая замыкае канал ствала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прэпарава́ць, прэпары́раваць
(лац. praeparare = гатаваць)
1) апрацоўваць жывёльны або раслінны арганізм для вырабу з яго прэпаратаў;
2) перан. падрыхтоўваць што-н., апрацоўваючы пэўным чынам (напр. п. аўтарскі тэкст).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
запаве́днікм Schónrevier [-ˏvi:r] n -s, -e; Natúrschutzgebíet n -(e)s, -e, Natúrschutzpark m -(e)s, -e і -s;
птушы́ны запаве́днік Vógelschutzgebiet n;
жывёльны запаве́днік Wíldreservat [-ˏvɑ:t] n -(e)s, -e, Wíldschutzgebiet n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
life[laɪf]n. (pl.lives)
1. жыццё;
for life на ўсё жыццё;
city/country life гарадско́е/вяско́вае жыццё;
private/social life прыва́тнае/све́цкае жыццё;
everyday/daily life штодзённае жыццё;
a way of life лад жыцця́;
take smb.’s life забі́ць каго́-н.;
take one’s own life ско́нчыць жыццё самагу́бствам;
risk life and limb сур’ёзна рызыкава́ць;
in real life у рэа́льным жыцці́, у рэчаі́снасці;
be true to life быць рэа́льным, праўдзі́вым;
the next life тагасве́тнае жыццё;
life imprisonment пажыццёвае зняво́ленне
2. тэ́рмін рабо́ты, дзе́яння (механізма і да т.п.)
3. жыццё, біягра́фія, жыццеапіса́нне, жыццяпі́с;
a life of Johnson біягра́фія Джо́нсана
4. свет (жывёльны, раслінны);
animal lifeжывёльны свет
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
по́крыва, ‑а, н.
Верхні слой, які пакрывае што‑н. То снег усцілаў зямлю, то праз некалькі дзён нізка над палямі навісалі калматыя дажджавыя хмары і змывалі яе белае покрыва.Дуброўскі.Дрэвы стаяць рэдка, і ўнізе — пышнае травяное покрыва.Гавеман.// Абалонка, якая пакрывае звонку раслінны або жывёльны арганізм. Скурнае покрыва. Валасяное покрыва.//перан. Тое, што пакрывае, ахутвае сабой што‑н. Вось ён [Райніс] прачынаецца. Покрыва ночы рукой адкідае і прагныя вочы да ўсходу ўзнімае.А. Вольскі.
•••
Сарваць покрывагл. сарваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разнаста́йны, ‑ая, ‑ае.
Неаднолькавы з другім (другімі) па якіх‑н. прыкметах. Вільготная зямля і начная цішыня даносілі разнастайныя гукі неўгамоннага жыцця.Колас.Разнастайныя па форме, па велічыні сняжынкі ляцелі, кружыліся перад машынай, віхрыліся збоку.Шамякін.// Які складаецца з неаднолькавых, непадобных асоб, прадметаў, элементаў і пад. Разнастайны жывёльны свет. □ Жыве разнастайны ў мястэчку народ: Рамеснікі, цеслі, сяляне.Глебка.Павестка дня вялікая і разнастайная.Крапіва.Вельмі багатыя і разнастайныя па тэматыцы, па вобразах, лірычных пачуццях перш за ўсё песні любоўныя.Саламевіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
чарвя́к, -а́, мн. -і́, -о́ў і чэ́рві, чарве́й, м.
1. Беспазваночны жывёльны арганізм з доўгім мяккім целам, без канечнасцей і ярка выражанай галавы.
2.перан. Пра нікчэмнага, агіднага чалавека (пагард.).
3.перан., чаго. Пра пачуццё або стан, які працяглы час турбуе, назаляе.
Яго мучыў ч. нуды.
4. Від шрубы для перадачы вярчэння ў некаторых механізмах (спец.).
○Дажджавы чарвяк — чырвоны земляны чарвяк.
Раснічныя чэрві — клас плоскіх чарвей з целам, пакрытым раснічкамі.
|| памянш.чарвячо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м. (у 1—3 знач.).
|| прым.чарвяко́вы, -ая, -ае (да 1 знач.) ічарвя́чны, -ая, -ае (да 4 знач.; спец.).
Чарвячная перадача.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыро́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
1. Усё існае на зямлі, не створанае дзейнасцю чалавека; увесь свет у разнастайнасці яго форм. Законы прыроды. Пераўтварэнне прыроды. З’явы прыроды. □ Нейкі няўлоўны подых блізкай восені ўжо адчуваўся ў прыродзе.С. Александровіч.Бацька працаваў прарабам па лесасплаву і лесанарыхтоўках і навучыў мяне любіць прыроду.Агняцвет.// Сукупнасць асаблівасцей якой‑н. мясцовасці (рэльеф, раслінны і жывёльны свет, кліматычныя ўмовы і пад.). Сібірская прырода. Паўднёвая прырода. □ [Алена] зразумела яго захапленне дзівоснай прыродай Урала.Шамякін.//Разм. Мясцовасць па-за горадам. Выехаць на прыроду.
2. Сукупнасць, асноўныя якасці, уласцівасці каго‑, чаго‑н. Прырода атама. Чалавечая прырода. Прырода сацыялістычнага ладу. □ Ужо такая і ёсць прырода ў савецкай машыны, што любіць гэта машына прастор.Брыль.// Паходжанне. Прырода маланкі. Вірусная прырода захворвання.
•••
Ад прыроды, з прыроды — ад нараджэння, з пачатку існавання. Ад прыроды слабахарактарны, ..[Юрка] толькі пазіраў на Ніну і паціскаў у недаўменні плячамі.Ермаловіч.З прыроды Не дадзена яму [жуку] адчуць у мёдзе смак, Таму ён і не хваліць мёду.Корбан.
Гульня прыродыгл. гульня.
Мёртвая прырода — неарганічны свет (не жывёльны і не раслінны).
На лоне прыродыгл. лона.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ту́чыць ‘адкормліваць, рабіць тлустым’ (Нас., Ласт., Янк. БП): pańskaje oko kania tuczyć (ваўк., Федар. 4), ст.-бел.тучити, тучыти ‘адкормліваць’, ‘напаўняць’ (ГСБМ), ‘адкарміць, насыціць’ (Ст.-бел. лексікон). Параўн. укр.ту́чи́ти ‘рабіць тлустым, даглядаць’, рус.дыял. (зах.) ту́чить ‘угнойваць (зямлю)’ (Даль), польск.tucznić ‘рабіць тлустым, тучным’, чэш.tučit ‘станавіцца тлустым’, славац.tučiť ‘адкормліваць’, славен.дыял.túčiti ‘зрабіць тлустым’, макед.тучи ‘рабіць тлустым; карміць тлустым’. Прасл.*tučiti ‘рабіць тлустым, адкормленым’, вытворнае ад *tukъ ‘жывёльны тлушч’ (Борысь, 652), гл. тук1; апафанічныя варыянты *tyti (гл. тыць) і *toviti ‘адкормліваць’ (магчыма, сюды прыметнік то́віст ‘тоўсты’, гл.), падрабязней гл. Скок, 475; Куркіна, Этимология–1976, 25; Глухак, 628.
2. Сукупнасць фізічных і душэўных якасцей якога‑н. чалавека. Толькі моцны, загартаваны арганізм мог вытрымаць такія жорсткія выпрабаванні.Паслядовіч.
3.перан. Тое, што нагадвае сабой складанае арганізаванае адзінства. Грамадскі арганізм. Партыйны арганізм. Тэатр нагадвае сабой грандыёзны мастацкі арганізм. □ Моладзь вучылася ў дарослых, а гімназія нагадвала маладую клетачку ў складаным арганізме рэвалюцыйна-вызваленчага руху.У. Калеснік.Магутных артэрыяў свежую кроў Па ўсім арганізме краіны Няспынна нясе цягніковы строй Скрозь буры, завеі і стыні!Лявонны.
[Лац. organismus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)