по́руч, прысл.

Побач, поплеч. Старэнькая бабулька, што сядзела поруч з Рыгорам, суцешна паглядала на іх. Гартны. Поруч з яго [Рашчынскага] сталом стаяў стол стыль-рэдактара Івана Курбана. Сабаленка. // Каля (каго‑, чаго‑н.), недалёка, паблізу, блізка. Жанчына палола грады, а Святланка сядзела поруч. Даніленка. На гэту спробу недзе зусім поруч адгукаецца тоненькім голасам другая птушка. Васілевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АБІСА́ЛЬНЫЯ РАЎНІ́НЫ,

глыбакаводныя плоскія ці ўзгорыстыя раўніны акіянскіх катлавін і ўпадзін ускраінных мораў. Плоскія абісальныя раўніны ўкрыты рыхлымі адкладамі; найб. пашыраны ў Атлантычным акіяне. Узгорыстыя маюць расчлянёны рэльеф, іх паверхня спалучае ўзгоркі, грады, лагчыны, асобныя горы, найб. іх у Ціхім і Індыйскім, менш у Атлантычным акіянах.

т. 1, с. 23

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пасо́хлы, ‑ая, ‑ае.

1. Які зрабіўся, стаў сухім, страціўшы вільгаць. // Які перасох (пра вусны). Пасохлыя ад смагі губы.

2. Які завяў, засох ад неспрыяльных умоў. На шмат кіламетраў цягнуліся бязводныя, высушаныя гарачым ліпеньскім сонцам палі — іржышча з невялікімі сціртамі, пасохлая белая кукуруза... Шамякін. Навалілася хмара дымная, Цёмная, неабдымная.. Маці глянула, ціха вохнула: — Ажывуць мае грады пасохлыя! Панчанка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́качаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

1. што. Разгладзіць качаннем. Выкачаць бялізну качалкай. // Качаючыся, прымяць, змяць, утрамбаваць што‑н. Сёння раніцай жонка пайшла ў агарод па цыбулю і прыбегла плачучы: нехта ўсе грады выкачаў. Сяргейчык.

2. каго-што. Пераварочваючы з боку на бок, укачаць, абляпіць у што‑н. Выкачаць цеста ў муку. // Запэцкаць у што‑н. Выкачаць яблыкі ў пясок.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пе́шы, ‑ая, ‑ае.

1. Які ідзе пехатой. Пешы чалавек. □ Да Дубовай грады ехалі матацыклісты, цягнуліся дзве павозкі і крочыла вялікая група пешых салдат. Федасеенка. // у знач. наз. пе́шы, ‑ага, м. Той, хто ідзе пехатой. Пешы коннаму не таварыш. Прыказка.

2. Які праводзіцца, ажыццяўляецца пехатой. Пешы паход.

3. Пяхотны, не конны. Пешы строй. □ Вакол.. [парламента] тоўпіліся ўзмоцненыя атрады паліцыі, коннай, пешай і на матацыклах. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

абцерабі́ць, ‑цераблю, ‑цярэбіш, ‑цярэбіць; зак., што.

1. Ачысціць ад галля, бацвіння, лісця і пад. Урэшце, спусціўшы апошняе дрэва на дзялянцы, мы абцерабілі яго і выбраліся на слаба ўезджаную дарогу. Савіцкі. // Абсячы, абрэзаць галлё, бацвінне, лісце і пад. Абцерабіць галлё на дрэве.

2. Разм. Аб’есці. Падрос козлік і вельмі ж развалачыўся. Панадзіўся ў Піліпавы грады і ўсе капусныя высадкі абцерабіў. Брыль.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палі́ць², -лію́, -лье́ш, -лье́; -льём, -льяце́, -лью́ць і -лію́, -ліе́ш, -ліе́; -ліём, -ліяце́, -лію́ць; -ліў, -ліла́, -ло́; -лі; -літы; зак.

1. Пачаць ліць¹.

Паліў буйны дождж.

2. каго-што. Намачыць, арасіць.

П. грады.

П. сябе вадой.

|| незак. паліва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 2 знач.).

|| звар. палі́цца, -лію́ся, -лье́шся, -лье́цца; -льёмся, -льяце́ся, -лію́цца і -лію́ся, -ліе́шся, -ліе́цца; -ліёмся, -ліяце́ся, -лію́цца; -ліўся, -ліла́ся, -ло́ся (да 2 знач.); незак. паліва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. паліва́нне, -я, н. (да 2 знач.), палі́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. (да 2 знач.).

Паліўка вуліц.

|| прым. палі́вачны, -ая, -ае (спец.) і паліва́льны, -ая, -ае (спец.).

Палівачныя машыны.

Палівальная ўстаноўка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ВАЙГА́Ч,

востраў на мяжы Баранцава і Карскага мораў, тэр. Расіі. Аддзелены ад мацерыка пралівам Югорскі Шар. Пл. каля 3,4 тыс. км². Паверхня раўнінная, у цэнтр. частцы 2 паралельныя грады. Выш. да 170 м. Складзены пераважна з гліністых сланцаў, пясчанікаў і вапнякоў. Арктычная тундра. Шмат азёр і балот. Населеныя пункты: Вайгач, Доўгая Губа, Варнек. Палярная станцыя (з 1950).

т. 3, с. 449

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

БЭ́РАЎСКІЯ БУГРЫ́,

паралельныя, амаль шыротна выцягнутыя грады і ўзвышшы ў Прыкаспійскай нізіне, паміж вусцямі рэк Кума і Эмба. Маюць правільную авальную форму. Выш. ад 10 да 45 м, даўж. да 25 км, шыр. 200—300 м, адлегласць паміж грабянямі 1—2 км. Складзены з пяску і крошкі шчыльных карычневых глін. Магчыма, эолавага паходжання. Упершыню апісаны К.М.Бэрам; адсюль назва.

т. 3, с. 385

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

труці́ць, тручу, труціш, труціць; незак., каго-што.

Знішчаць атрутай. Труціць мух. □ Дзесяткі рук апыльвалі лён, труцілі шкодную блыху. Кулакоўскі. // Рабіць шкоду якімі‑н. атрутнымі рэчывамі. [Грачова:] — А курэй хто труціў? Хто з дустам кашу па гародзе рассыпаў, каб у грады не лазілі? Ракітны. / у перан. ужыв. Думы маркотныя, Думы гаротныя, Труціце быт мой сірочы. Смех стогнам крыецца, І ў сэрцы ныецца, І плачуць жаласна вочы. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)