катакла́з

(гр. kataklasis = пераламленне, рассейванне)

дэфармацыя і раздрабленне мінералаў унутры горнай пароды, выкліканыя тэктанічнымі рухамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бабі́на ​1, ‑ы, ж.

Адно бабовае зерне.

бабі́на ​2, ‑ы, ж.

1. У тэкстыльнай прамысловасці — шпуля канічнай формы з намотанымі ніткамі.

2. У аўтамабільнай прамысловасці — прылада батарэйнага запальвання ў рухавіку.

3. У горнай справе — барабан для намотвання каната ў падымальных машынах.

[Фр. bobine.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

берг-кале́гія

(ад ням. Berg = гара + калегія)

орган кіравання горнай справай у Расіі ў 18 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

крустыфіка́цыя

(ад лац. crusta = кара + -фікацыя)

абрастанне абломкаў горнай пароды, сценак поласцей крышталічнымі коркамі, мінеральнымі абломкамі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

аўтаметамарфі́зм

(ад аўта- + метамарфізм)

змена магматычнай горнай пароды пад уплывам рэчываў, якія выдзяляюцца ў час яе ахаладжэння.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АГРЫ́КАЛА (Agricola) Георг [сапр. Баўэр (Bauer); 24.3.1494, г. Глаўхаў, Германія — 21.11.1555], нямецкі вучоны ў галіне горнай справы і мінералогіі. Д-р медыцыны. На аснове даследаванняў прац антычных вучоных па геалогіі і горнай справе, уласных назіранняў абагульніў і сістэматызаваў вопыт горна-металург. вытв-сці. Навукова абгрунтаваў асновы пошуку і разведкі радовішчаў карысных выкапняў, падземнай распрацоўкі рудаў і іх абагачэння, металургіі, прабірнага майстэрства. Апісаў 20 новых мінералаў, прапанаваў метады вызначэння іх па вонкавых прыкметах. Вывучаў лекавыя ўласцівасці металаў і мінералаў.

т. 1, с. 86

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

цэмента́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Спосаб умацавання грунтоў, бетонных кладак і пад. шляхам увядзення ў іх пад ціскам вадкага цэментнага раствору.

Ц. скважын.

2. Працэс здабывання з раствораў золата, серабра, медзі іх выцясненнем (як больш электрададатных) менш высакароднымі металамі (менш электрададатнымі).

3. Насычэнне паверхні малавугляроднай сталі вугляродам пры высокай тэмпературы з мэтай стварэння цвёрдага паверхневага слоя.

4. Геалагічны працэс счаплення састаўных частак горнай пароды растворанымі мінеральнымі рэчывамі.

|| прым. цэментацы́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

амана́л

[ад ам(оній) + ал(юміній)]

выбуховае рэчыва, у склад якога ўваходзяць амоніевая салетра, алюміній, вугаль, парафін; выкарыстоўваецца ў ваеннай і горнай справе.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

каве́рна

(лац. caverna)

1) мед. поласць, якая ўтвараецца ў органах цела ў выніку разбурэння тканкі хваробай, напр. у лёгкіх, печані, нырках;

2) геал. пустата, поласць у горнай пародзе.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

шліф, ‑а, м.

1. У геалогіі — тонкая адшліфаваная празрыстая пласцінка мінералу ці горнай пароды, якая служыць для мікраскапічнага даследавання. Шліфы акамянелай драўніны. □ Невялікі шліф пароды пад мікраскопам нагадвае стракатую мазаіку з малюсенькіх крышталікаў. «Маладосць».

2. У тэхніцы — узор металу ці металічнага сплаву для макра- або мікраскапічнага даследаванняў.

[Ням. Schliff.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)