1. Шчыльна сціснуць, заплюшчыць (пра губы, вочы і пад.). — Папала мне з-за цябе, таварыш Сучок, — сказаў Журавінка і губы стуліў.Лобан.Сінічкін стуліў вочы, нібы хочучы падрамаць, і тут перад вачыма раскінулася пясчанае поле, а на ім — лён, неабдымныя прасторы лёну, а пасля — бульба, кармавая морква, буракі.Пестрак.
2. Звесці, злучыць разам. Сафрон стуліў гармонік, ён раўнуў усімі галасамі апошні раз і сціх!Чарнышэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
палыха́ць, ‑ае; незак.
1. Гарэць зыркім, яркім полымем. З раніцы да вечара палыхалі горны ў кузні.Хадкевіч.Над горадам палыхалі пажары.Дудо.// Вылучаць жар, веяць гарачынёй. Гарачым цяплом палыхала ад топкі.Лынькоў.//перан. Аб моцным, бурным праяўленні чаго‑н. Над светам палыхала ўжо вялікая вайна.Навуменка.
2. Свяціцца яркім святлом. Па-ранейшаму палыхаў захад, а далёка ў вёсцы спявалі дзяўчаты і часам парыпваў гармонік.Лупсякоў.Паўнеба на захадзе палыхала вялізным зарывам.Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ustny
ustn|y
1. вусны;
~a odpowiedź — вусны адказ;
2. ротавы;
jama ~a — анат. ротавая поласць;
harmonijka ~a — губны гармонік;
samogłoski ~e лінгв. губныя зычныя
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Тнуць1 ’пранізваць, прабіраць (пра холад, вецер, боль і пад.)’ (ТСБМ), ’сячы, рэзка выказвацца’, ’ударыць, рубануць; упікнуць’ (Нас.), ’кусаць, джаліць’, ’ссякаць’ (Сцяшк.), ’кусаць, пячы’ (Яруш., Федар. 6, Скарбы, Сл. ПЗБ), тні́ті, тну́ты ’разбураць, рубаць, сячы’ (Булг.). Другасны інфінітыў, утвораны шляхам абагульнення асновы спрагальных формаў дзеяслова цяць — тну < прасл.*tęti — *tьnǫ, параўн. рус.тять — тну, польск.ciać — tnę, славен.дыял.tẹ́ti — tnèm, ст.-слав.тѧти — тьнѫ, дзе прадстаўлена ніжэйшая ступень кораня і.-е.*ten‑, захаваная ў літ.tìnti ’адбіваць касу’ (Коген, Запіскі, 2, 241; Фасмер, 4, 66; Векслер, Гіст., 224). Іншая ступень чаргавання выступае ў *тон, параўн. адным тном ’адным чынам’ (пух., Жд. 1). Гл. цяць.
Тнуць2 ’іграць’ (Скарбы), ’заўзята іграць’: тне гармонік (Сцяшк.). Экспрэсіўнае ўтварэнне на базе тнуць1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
organ[ˈɔ:gən]n.
1.о́рган (у розных знач.);
the organs of speechо́рганы маўле́ння (язык, зубы, губы і да т.п.);
the internal organs уну́траныя о́рганы;
the reproductive organsо́рганы размнажэ́ння
2.mus. арга́н;
an electric organ электраарга́н;
a barrel organ катры́нка;
a mouth organ губны́гармо́нік
3.fmlо́рган, устано́ва;
the organs of government ура́давыя о́рганы
4.fml друкава́ны о́рган (газета, часопіс);
the organs of public opinion (друкава́ныя) о́рганы грама́дскай ду́мкі
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
3. Зрабіць больш ціхім (голас, гук і пад.). Лясніцкі памаўчаў, аглянуўся навокал і панізіў голас.Шамякін.// Набыць больш нізкае гучанне. Вось гармонік панізіў тон, і ў марозную цішыню ўрэзаўся тонкі дзявочы голас.Шашкоў.
4. Перавесці на больш нізкую пасаду. Аднаго і другога [афіцэраў] панізілі на рабоце.М. Ткачоў.— На той час мяне, праўда, трошкі панізілі. На райпрамкамбінат кінулі.Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сіпа́ты, ‑ая, ‑ае.
Які страціў чысціню і гучнасць (пра голас, гукі і пад.). — Дарогу трэба перакрыць на суткі, — сіпатым, прастуджаным голасам гаварыў капітан.Быкаў.За парканам слізгануў па туга напятым дроце ланцуг, і ўжо ў наступны момант зайшоўся сіпатым брэхам сабака.Сабаленка.Глядзіш, праз пару месяцаў яго сіпаты гармонік ужо скуголіць па завуголлю суседніх вёсак.Скрыпка.// Які гаворыць прыглушана-хрыплым голасам (пра чалавека). Наставіў каўнер ад сцюжы ссінелы сіпаты жаўнер.Вялюгін./узнач.наз.сіпа́ты, ‑ага, м.; сіпа́тая, ‑ай, ж.— Ці чуеш, Іван, хто гэта тут чмыхае? — раптам спытаў сіпаты.Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
organ
[ˈɔrgən]
n.
1) арга́н -а m., арга́ны pl. only (і электры́чныя)
mouth organ — губны́гармо́нік
2) о́рган -а m.
а) organs of speech — о́рганы мо́вы
б) о́рган -у (устано́ва) f.
A court is an organ of government — Суд ёсьць ура́давым о́рганам
daily organs of the press — штодзённыя о́рганы дру́ку
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
твары́цца, творыцца; незак.
1. Рабіцца, адбывацца. — Што на свеце пачало тварыцца, — разважаў .. [Яхім]. — Вір закруціў людзей, і ўсё паляцела дагары нагамі.Колас.Базарная плошча апусцела, на вуліцы творыцца незразумелае: плачучы, жанчыны вядуць пад рукі мужчын, захліпаецца гармонік, абняўшыся, надрываючы да знямогі галасы, спяваюць двое п’яных.Навуменка.Радыёла так грымела, што ў нашым пакоі нельга было чытаць. Можаце ўявіць, што тварылася ў тым пакоі, дзе жылі Віктар з Ганнай.Гаўрылкін.
2. Стварацца (пра якія‑н. матэрыяльныя або духоўныя каштоўнасці). У вёсцы збіраецца моладзь. Там спяваюць новую песню пра шчасце, што творыцца наступным пакаленням.Чорны.
3.Зал.да тварыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
е́нчыць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; незак.
1. Жаласна стагнаць, крычаць ад болю. [Старая] ці то зламала, ці то вывіхнула нагу ў калене — не разабраць, але стогне і енчыць так, што сэрца разрываецца.Васілевіч.Енчылі непрыбраныя раненыя.Мележ.// Гаварыць з енкам, скардзячыся. — Братачка, паміраць збіраемся, — дрыжачым голасам енчыла жонка старога Хвядоса Пастарунка.Кавалёў.// Абзывацца крыкам, гукамі, падобнымі да енкаў. Журчала рака, і над ёй чалавечым голасам енчыла кнігаўка.Пташнікаў.Заблытаўшыся ў снезе, вецер енчыць. Сумётамі дарогу замяло.Макаль.
2.перан.Разм. Назойліва, надакучліва прасіць аб чым‑н.; ныць. Рыпелі вазы, папіскваў гармонік, жаласліва енчыў жабрак, выстаўляючы перад сабой аголеныя абрубкі рук.Мікуліч.Многія [мяцежнікі] падалі на калені, енчылі і прасілі літасці.Грахоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)