Тапарня́к ’танкастволы лес, які высякалі сякерай’ (астрав., баран., Сл. ПЗБ). Гл. тапорнік.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ва́лашыць ’пакладаць’, валашаны ’пакладаны’ (Янк. I), валашы́ць ’тс’ (Нас.). Да валах (гл.). На падставе гэтага дзеяслова ўзніклі назвы пакладаных жывёлін, назвы прафесіі і іншыя; параўн. валух ’скапец’ (Грыг.), рус. валах ’пакладаны баран, бычок, кабан’, валух ’пакладаны парсюк’, укр. валах ’пакладаны баран; той, хто пакладае’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мархатава́ць, морхотова́ць ’паляваць (пра авечку), морхотун ’баран-самец’ (ТС). Да марка́ль, марката́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Моркацень, мо́ркоцень, моркецень ’баран-самец’ (ТС), лун. мо́ркʼіцʼень ’тс’ (ЛАПП). Да марка́ль (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́сквась ’раз’езджаная гразь на дарозе’ (баран., Сл. ПЗБ), ’непагадзь’ (Сцяшк. Сл.). Гл. росквась.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пэ́кун ’бакас, Capelia gallinago’ (ЛА, 1), ткач ’начная птушка “баран”’ (Дразд.). Гл. пекун (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
го́рны 1, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да гары (у 1 знач.). Горны ланцуг. Горнае паветра. // Які знаходзіцца ў гарах. Горнае паселішча. Горныя лугі. □ Стала так ціха, што здавалася — ручай грыміць, як горны вадапад. Самуйлёнак. // Гарысты; пакрыты гарамі. Горная краіна. // Прызначаны для выкарыстання ў гарах. Горная артылерыя. Горныя лыжы.
2. Які здабываецца з зямных нетраў. Горныя руды.
3. Які мае адносіны да распрацоўкі зямных нетраў. Горны інжынер. Горны камбайн.
•••
Горная хвароба гл. хвароба.
Горны баран гл. баран (у 2 знач.).
Горны хрусталь гл. хрусталь.
Горны лён гл. лён.
го́рны 2, ‑ая, ‑ае.
Разм. Поўны горычы, гора; гаротны. І маёр штораз прыгорне Да грудзей сваіх малую: — Не журыся, сум твой горны Я душой таксама чую. Кірэенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ты́ргус ‘бабка (картапляная)’ (баран., Наша слова, 1990, 2,10). Няясна; магчыма, звязана з тэгус ‘тс’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пля́згаць ’плявузгаць’ (баран., Сл. Брэс.). У выніку кантамінацыі пляскаць (параўн. пляскаць языком ■ — ТСБМ) і плявузгаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кратаві́нне Месца, дзе крот натачыў зямлю (Докш., Маладз., Паст., Сал., Слаўг.). Тое ж к.ратаві́шча (Лёзн.), кратовішча (Стол.), кратоўнік (Лёзн.), ку́піны (Кап.), кратаве́ня (Шчуч.), кратаві́на́ (Докш., Маладз., Навагр.), крата́віны (Вор.), кратаві́ны (Ляхавічы Баран. Кап., Навагр.), кратоўня (Кузн. Касп.), краточына (Ляхавічы Баран. Кап.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)