zrobić

зак.

1. зрабіць; здзейсніць;

zrobić błąd — зрабіць памылку;

zrobić plan — скласці план;

zrobić zamówienie — замовіць;

zrobić ruch — а) зрабіць рух;

шахм. пахадзіць; зрабіць ход;

zrobić roszadę шахм. ракіраваць;

zrobić krzyż (krzyżyk) — перажагнацца;

zrobić obiad — згатаваць абед;

zrobić na drutach — сплесці на прутках;

zrobić grzeczność — зрабіць ласку;

zrobić krzywdę komu co — пакрыўдзіць каго;

zrobić szkodę — зрабіць (нанесці) шкоду;

2. паўплываць;

to mu dobrze zrobi — гэта добра паўплывае на яго; гэта яму дапаможа;

zrobić pieniądze — нажыць грошы;

zrobić oko do kogo — падміргнуць каму;

zrobić interes na czym — зарабіць, нажыцца на чым;

zrobić swoje — прынесці вынікі

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

high​2 [haɪ] adj.

1. высо́кі;

a high ground высо́кае ме́сца, узвы́шша

2. высо́кі; які́ знаходзіцца на вышыні́, наве́рсе;

a high shelf высо́кая палі́ца

3. вялі́кі; бо́льшы, чым звыча́йна;

a high pulse больш ча́сты пульс

4. (in) насы́чаны, з высо́кай ко́лькасцю (чаго-н.);

food high in protein е́жа з вялі́кай ко́лькасцю бялку́

5. вышэ́йшы, высокапаста́ўлены; вярхо́ўны;

a high rank вышэ́йшы чын

6. дарагі́, высо́кі (пра цану, стаўкі і да т.п.);

Living is high here. Жыццё тут дарагое.

7. які́ знаходзіцца ў разга́ры;

high summer разга́р ле́та

8. (on) мо́цна п’я́ны; ачмурэ́лы, адурэ́лы ад нарко́тыкаў;

get high ап’яне́ць, адурэ́ць (ад алкаголю, наркотыкаў і да т.п.)

♦

be/get on your high horse infml ва́жнічаць, трыма́цца фанабэ́рліва;

have a high old time dated, infml до́бра право́дзіць час;

high and dry

1) вы́кінуты або́ вы́цягнуты на бе́раг (пра судна)

2) пакі́нуты ў бядзе́;

high and mighty infml пага́рдлівы, фанабэ́рлівы, ганары́сты, напы́шлівы; улада́рны;

high as a kite infml мо́цна ўзбу́джаны пад уплы́вам алкаго́лю або́ нарко́тыкаў;

high days and holidays фестыва́лі або́ і́ншыя ўрачы́стасці;

smell/stink to high heaven infml

1) мець мо́цны непрые́мны пах, смярдзе́ць

2) быць несумле́нным, крываду́шным або́ амара́льным чалаве́кам

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

view​1 [vju:] n.

1. (on/about) по́гляд, ду́мка;

hold extreme views мець проціле́глыя ду́мкі;

take a different view ду́маць іна́кш;

in my view на мой по́гляд;

a point of view пункт гле́джання

2. (of) ацэ́нка (фактаў);

have a clear view ствары́ць сабе́ я́сны во́браз;

take a favou rable view of smth. стано́ўча ацані́ць што-н.;

take a poor/serious view of smb./smth. ста́віцца ке́пска/сур’ёзна да каго́-н./чаго́-н.

3. по́зірк; по́ле зро́ку;

at first view на пе́ршы по́гляд;

have a good view of smth. до́бра ба́чыць што-н.;

come into view з’яўля́цца;

in full view на вача́х

4. від, краяві́д; панара́ма;

a room with a view of the sea пако́й з ві́дам на мо́ра

5. агля́д;

a private view верніса́ж; прэм’е́ра;

on view вы́стаўлены для агля́ду

6. від, краяві́д; віда́рыс (малюнак, фатаграфія і да т.п.);

postcards with views of Scotland пашто́ўкі з краяві́дамі Шатла́ндыі

7. наме́р, інтэ́нцыя;

with a view to doing smth. з наме́рам/надзе́яй зрабі́ць што-н.

♦

a bird’s-eye view агу́льная перспекты́ва; від зве́рху; агу́льнае, неглыбо́кае ўяўле́нне (аб чым-н.);

have smth. in view мець што-н. на ўва́зе;

in view of smth. з прычы́ны чаго́-н.; праз што-н.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

say​2 [seɪ] v. (said)

1. гавары́ць, каза́ць;

say nothing маўча́ць;

Say no more! Ні слова больш! Хопіць!;

He is said to be a good singer. Кажуць, што ён добры спявак;

The clock says 6 o’clock. Гадзіннік паказвае 6 гадзін.

2. выка́зваць ду́мку, лічы́ць, меркава́ць, дапуска́ць;

I should say я лічу;

there is no saying! xто ведае!;

Let’s take any writer, say Scott. Давайце возьмем любога пісьменніка, скажам Скота;

What do you say to a trip to Kent? Як наконт таго, каб паехаць у Кент?

3. све́дчыць, прыво́дзіць до́казы;

say smth. for/against выка́звацца за/су́праць

4. дэкламава́ць, прамаўля́ць на па́мяць;

say one’s lessons паўтара́ць уро́кі;

say a prayer малі́цца

♦

before you could/can say Jack Robinson ≅ ра́птам, знячэ́ўку, зняна́цку, неспадзе́ўкі;

I say! infml паслу́хай!;

it goes without saying само́ сабо́й зразуме́ла;

I’m sorry to say на жаль;

let us say напры́клад;

I should say so! вядо́ма, дзі́ва што!;

the less/least said the better чым менш слоў, тым лепш;

never say die не ве́шай нос;

to say nothing of smth. не гаво́рачы ўжо пра што-н.;

that is to say гэ́та зна́чыць;

they say гаво́раць;

you don’t say! infml што ты ка́жаш! не кажы́! (выражае здзіўленне)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

речь ж.

1. (способность говорить) маўле́нне, -ння ж., мо́ва, -вы ж., мн. нет;

о́рганы ре́чи о́рганы маўле́ння (мо́вы);

разви́тие ре́чи развіццё маўле́ння (мо́вы);

лиши́ться да́ра ре́чи переводится безл. формой адня́ць (адабра́ць) мо́ву;

он лиши́лся да́ра ре́чи у яго́ адняло́ (адабра́ла) мо́ву;

2. (язык) мо́ва, -вы ж., мн. нет;

речь ребёнка мо́ва дзіця́ці;

у́стная речь ву́сная мо́ва;

3. (выступление) прамо́ва, -вы ж.;

речь прокуро́ра прамо́ва пракуро́ра;

4. (беседа) гу́тарка, -кі ж.; (разговор) гаво́рка, -кі ж.; размо́ва, -вы ж.; (слово) сло́ва, -ва ср.;

дру́жеская речь сябро́ўская гу́тарка;

завести́ речь о чём-л. заве́сці гаво́рку (размо́ву) аб чым-не́будзь;

не мо́жет быть и ре́чи не мо́жа быць гаво́ркі, няма́ чаго́ і гавары́ць;

об э́том не́ было и ре́чи пра гэ́та і гаво́ркі не было́;

5. грам. мо́ва, -вы ж.;

ча́сти ре́чи часці́ны мо́вы;

пряма́я речь про́стая мо́ва;

ко́свенная речь уско́сная мо́ва.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

по​III предлог;

1. с предл. (после кого-, чего-л.) па (кім, чым); пасля́, по́сле (каго, чаго);

по истече́нии сро́ка па сканчэ́нні тэ́рміну (пасля́ заканчэ́ння тэ́рміну);

2. с дат., вин. (при указании на количество) па (в белорусском языке только с вин., за исключением сочетаний с «один», «одна», которые употребляются с предл.);

по одному́ челове́ку в ряд па адным чалаве́ку ў рад;

по два челове́ка па два чалаве́кі;

по три рубля́ па тры рублі́;

по четы́ре киломе́тра в час па чаты́ры кіламе́тры ў гадзі́ну;

по пяти́, по семи́, по десяти́ па пяць, па сем, па дзе́сяць;

по двадцати́, по сорока́, по пяти́десяти, по сто па два́ццаць, па со́рак, па пяцьдзяся́т, па сто́;

по пятисо́т, по семисо́т, по девятисо́т па пяцьсо́т, па семсо́т, па дзевяцьсо́т;

по дво́е, по тро́е па дво́е, па тро́е;

по полтора́, по полторы́ па паўтара́, па паўтары́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)

саступі́ць, ‑ступлю, ‑ступіш, ‑ступіць; зак.

1. Пакінуўшы якое‑н. месца, перайсці на іншае; адысці ўбок. У той меры, у якой Мішурын зрабіў свой першы рух, каб ісці, і чалавек хістануўся за ім, але з месца не саступіў. Чорны. Нечаканы сігнал машыны перапыніў іх гаворку. [Леў Раманавіч і Вера] саступілі на абочыну. Асіпенка. [Трацюк] таропка аглянуўся назад, быццам чакаючы, што яго нехта дагоніць на вузкай сцяжынцы і прымусіць саступіць у жыта. Кавалёў. // Сысці з чаго‑н., спусціцца. Дзед санліва, з асцярогаю саступіў з ганка. Мележ. [Немец] вяла саступіў з прыступак і сеў. Быкаў.

2. што і чаго. Разм. Добраахвотна адмовіцца ад каго‑, чаго‑н., аддаўшы, перадаўшы што‑н. каму‑н. іншаму. [Сцяпан:] — Вася, будзь чалавекам, саступі мне сваю змену. Пянкрат. [Віктар:] — Я вам саступлю права мыць сёння посуд. Савіцкі. // Вызваліць сваё месца (на якім можна сядзець, ляжаць) для каго‑н. іншага. [Дзяўчынка:] Табе, Мікола, праз хвілінку, Напэўна, месца давядзецца саступіць: Глядзі, бабулька да аўтобуса бяжыць. Корбан. [Бабуля:] — Малады чалавек, саступі месца старому. Якімовіч. // Пакінуць, здаць ворагу якое‑н. месца, пазіцыю. Мы сціснулі зубы да болю І клятву Радзіме далі, Што ворагу-хціўцу ніколі Сваёй не саступім зямлі. Астрэйка. І голас краіны рабочай дамчыцца з бяскрайняе далі: — Чужое зямлі мы не хочам — сваёй не саступім ні цалі. Дудар.

3. Разм. Паддацца сіле, націску; перастаць супраціўляцца. Стогнучы ад болю,.. [Сцяпан і Васіль] цягалі адзін аднаго за валасы, і ніхто не хацеў саступіць другому. Каліна. Сядзеў [Янкель], пакуль не давялося саступіць сіле. Карпюк. // Пайсці на ўступкі адпаведна патрабаванням, пажаданням іншых. Валодзя — хлопец спакойны, малому саступіць. Брыль. Потым ужо [Хадоська] падумала, што Хоня дарэмна не саступіў: толькі раззлаваў бацьку. Мележ. Я натурай — памяркоўны. У спрэчкі ўступаць не люблю.. Па-мойму, такому, у каго язык лёгка падвешаны ў роце, лепей саступі. Грамовіч.

4. (звычайна з адмоўем). Не вытрымаць параўнання з кім‑, чым‑н., аказацца горшым у якіх‑н. адносінах. Дачка — лётчыца, другая, праўда, яшчэ пешкі пад стол ходзіць, не саступіць старэйшай. Гурскі.

5. што. Прадаючы, згадзіцца аддаць танней вызначанай цаны. [Цётка да Ганны:] — Колькі ты аддала за шлюбную сукенку? Калі крыху саступіш, я магу ўзяць у залік твайго доўгу. Дубоўка. [Анісім Панок:] — Яно-то канешне, можна б і саступіць трохі, каб гэта які другі конь. А за гэтага дык не хачу, як той казаў, і граха на душу браць, і так аддаю табе за паўцаны. Сабаленка.

•••

Саступіць дарогу (з дарогі) — а) адысці ўбок, даўшы месца для праходу, праезду. Дзверы расчыніліся, жанчына саступіла з дарогі і ўпусціла Славу. Хомчанка; б) пайсці на ўступкі каму‑н. [Грыгор’еў:] — Найшла ў вас каса на камень, і адно аднаму дарогу саступіць не хочаце. Кірэйчык; в) даць магчымасць дзейнічаць, вылучыцца ў якой‑н. галіне. Адна з іх [актрыс] ужо саступіла дарогу маладым. «Работніца і сялянка».

Саступіць з (свайго) шляху — адмовіцца ад вызначанай мэты, задач і пад., здрадзіць ранейшым матам. [Кубяк:] — Мы добра ведаем, што і вам і нам даў Кастрычнік, і мы не саступім, таварышы, са шляху нашай з вамі рабочай, пралетарскай дружбы. Брыль.

Саступіць месца чаму — замяніцца чым‑н. Хаты старога мястэчка саступілі месца дамам і дамкам новага мястэчка. Чорны. Бескарыслівасць [Гарасіма] пад старасць саступіла месца сквапнасці. Чарнышэвіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

святло́, ‑а, н.

1. Прамяністая энергія, якая вылучаецца палымнеючым целам і ўспрымаецца зрокам. Скорасць святла. □ Ужо зусім сцямнела, і месяц, выплыўшы недзе з-за лесу, свяціў зямлі сваім халодным белым святлом... Васілевіч.

2. Асвятленне, характэрнае для якой‑н. часткі сутак. Святло дня прабілася ў хату праз вокны, і лямпа траціць пачала святло сваё. Чорны. // Світанне, усход сонца. І незадоўга, яшчэ да святла, Чырвоная Армія У горад прыйшла. А. Александровіч.

3. Крыніца і прыстасаванне для асвятлення чаго‑н. У хаце прыцямнела. Лукаш уключыў святло і пацягнуўся рукой да кнігі, што ляжала ў куце. Чарнышэвіч. У нястрымнай ліхаманцы.. [Хадоська] не бачыла, як сышоў дзень, як наступіў вечар, запалілі святло. Мележ. Святло на камінку мільгала, і цень Хведаравай постаці варушыўся на сцяне. Пальчэўскі.

4. Асветленае месца, месца, адкуль ідзе прамень, дзе светла. Праходзіць хвіліна-дзве, і ў святле ад кастра паказаўся здаравенны бураваты ганчак. Ракітны.

5. Светлае месца, светлая пляма, блік на карціне, у адрозненне ад ценю. Калі вецер з далоні здзьмухвае Цэлы луг дзьмухаўцоў на каменні, Дзеці ціха, даверліва слухаюць Пра кантраснасць святла і ценю, А пасля — ўсе! — малююць сонца Без адзінай плямінкі, чыстае. Бондар.

6. перан. Ззянне, бляск вачэй; радасна ўзбуджаны выраз твару, вачэй пад уплывам якога‑н. пачуцця. [Зося] не ўздрыгнула, не схамянулася — паглядзела сухімі, але напоўненымі святлом удзячнасці вачыма, спакойна адказала: — Я думаю, як хораша, што ёсць на свеце такія людзі, як Антон Кузьміч, як вы... Дзякую вам. Шамякін. І ўспаміны гэтыя засвяціліся ў.. вачах [бацькі] мяккім пяшчотным святлом. Васілевіч. Але і праз густое сівае шчацінне відаць было, як на старым худым.. [дзедавым] твары прабівалася святло радасці. Якімовіч.

7. перан.; звычайна чаго. Тое, што робіць зразумелым навакольны свет; тое, што дае пачатак чаму‑н. радаснаму, шчасліваму, што служыць асновай для чаго‑н. Святло яго [Леніна] ідэй відаць ва ўсіх кутках зямнога шара. «Звязда». Лёсу ў жыцці не жадаю другога, Хоць і нялёгка парою было. Тым задаволены я, што дарога Вывела з ценю мяне на святло. Смагаровіч. Толькі святло аконнае! Толькі святло ад маці! Гэтым святлом азораны, Я і прайду па свеце... Тармола. // Сімвал прагрэсу, навукі, праўды, шчасця. Над логавам фашызму быў узняты чырвоны сцяг перамогі святла над цемрай. Брыль. // Аптымістычныя, радасныя пачуцці. Яму [гораду] мы неслі мужнасць і адвагу, Сваю любоў, душы сваёй святло. Прыходзька. Хай жа ў кожным чэсным воку Сонца свеціцца здалёку, Каб маглі пазнаць усе, Хто ў жыцці не любіць змроку, Хто ў душы святло нясе! Гілевіч.

•••

Карпускулярная тэорыя святла гл. тэорыя.

Лямпа дзённага святла гл. лямпа.

Кідаць святло на што гл. кідаць.

Праліць святло на што гл. праліць.

У ружовым святле — ідэалізавана, лепш, чым на самой справе (бачыць, падаваць і пад. што‑н.).

У святле чаго — з пазіцыі чаго‑н., выходзячы з пэўнага пункту гледжання на каго‑, што‑н.

У святле якім — у якім‑н. выглядзе, з якога‑н. боку, якім‑н. чынам (выстаўляць, падаваць і пад.). Прыпомніў ён падзеі мінулага дня. Цяпер яны ўсталі перад дзедам у другім святле. Колас. [Сухадольскі:] Крыўда засцілае вочы і перашкаджае бачыць рэчы ў іх сапраўдным святле. Крапіва.

У чорным святле — змрочным, непрыглядным, горш, чым па самой справе (бачыць, падаваць і пад. што‑н.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

захава́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

1. Не прапасці, не знікнуць; застацца ў наяўнасці. Цяпер жа дрэвы парадзелі, і ўвесь парк прасвечваўся з аднаго канца ў другі... Захаваўся толькі барок на адным з узгоркаў. Хадкевіч. Аб жыцці і творчасці Паўлюка Багрыма захавалася мала дакументальных звестак, нічога пэўнага не могуць сказаць яго землякі. С. Александровіч. // Не змяніцца, застацца ў ранейшым стане. — Дзіўна, як голас .. у чалавека захаваўся. Чорны. // Застацца ў каго‑н., пры кім‑н.; не страціцца. Я ля брамкі стаю. Прыглядаюся пільна і строга. Штосьці ўсё ж захавалася, штось пазнаю Ад таго птушаняці малога. Гілевіч. // перан. Утрымацца ў памяці, запомніцца. У галаве цьмяна захаваліся толькі некаторыя эпізоды [сустрэчы з Данутай]. Карпюк. У мяне трывала захаваліся ў памяці вялікі луг з густой і высокай травой і дубы на беразе Сажа. Шамякін.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Не папсавацца, не пашкодзіцца. Бульба ў склепе добра захавалася.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Не прайсці, не страціцца (пра пачуцці, настрой). І хоць часу прайшло багата і абое яны сталі не такія, якімі былі шмат гадоў назад, але ж колішняя прыязнасць захавалася. Новікаў. Ваяўнічы, прыўзняты настрой захаваўся ў Міхала і назаўтра. Карпаў.

4. Разм. Размясціцца так, каб другія не маглі ўбачыць, знайсці; схавацца. Па бацькавых старых плячах Гуляў бізун белапаляка... Са страхам жудасным у вачах Сын захаваўся й горка плакаў. Чарот. // Стаць нябачным або малапрыметным сярод чаго‑н., у чым‑н. Рады бярозавых крыжоў.. амаль што захаваліся ў густых зялёных травах. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гато́вы, ‑ая, ‑ае; гатоў, гатова.

1. Які падрыхтаваўся да чаго‑н., зрабіў усе неабходныя прыгатаванні. Усе гатовы да выканання заданняў. □ Святлану з нецярплівасцю чакала гатовая ў дарогу сям’я. Шахавец.

2. на што або з інф. Ахвочы, схільны зрабіць што‑н., згодны на што‑н. За свет новы Мы гатовы І на бой пайсці суровы Супроць чорнай зграі. Колас. // з інф. Які знаходзіцца ў стане, блізкім да чаго‑н. Варожае кола навокал раёна ўжо сцягвалася, звужалася і неўзабаве гатова было замкнуцца. Чорны.

3. Падрыхтаваны, прыгодны да выкарыстання. На станцыі стаяў ужо гатовы да адпраўкі цягнік. Лынькоў. // Канчаткова зроблены, закончаны ў сваёй вытворчасці. Гатовая дэталь. □ Удар за ўдарам, удар за ўдарам, і вось на кавадле ляжыць амаль гатовы лямеш. Курто. // Загадзя абдуманы, падрыхтаваны (пра думку, фразу і пад.). Гатовае паняцце. Гатовая схема. / у знач. наз. гато́вае, ‑ага, н. Згодаю двор збудуеш, а нязгодаю — гатовае разгубіш. Прыказка.

4. толькі кар. ф., у знач. вык. Разм. Вырашае канчатковы вынік якога‑н. дзеяння або стану і ужываецца ў значэннях: а) памёр, сканаў; б) зусім п’яны. Ужо гатоў, напіўся! // безас. Усё закончана, канец. — Атрымалася проста: вылецеў цецярук, я бац — і гатова! Гамолка.

•••

Будзь гатоў! — вітанне піянераў пры сустрэчы; Заўсёды гатоў! — адказ на такое вітанне; дэвіз.

Гатоў скрозь зямлю праваліцца — выраз, які азначае моцнае жаданне знікнуць, схавацца куды‑н. ад сораму, страху і пад.

На ўсім гатовым — на поўным забеспячэнні, ні аб чым не клапоцячыся (жыць, быць і пад.).

Раз-два і гатова гл. раз.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)