ГРАБНЕВІКІ́

(Ctenophora),

тып марскіх беспазваночных жывёл. 1 клас, 2 падкласы: шчупальцавыя (Tentaculifera) з 5 атр. і бясшчупальцавыя (Atentaculata) з 1 атр. Каля 120 відаў, жывуць ва ўсіх морах на рознай глыбіні. Найб. вядомыя: грабневікі з роду берое (Beroe), балінопсіс (Bolinopsis), грабневікі, якія поўзаюць, з роду ктэнаплана (Ctenoplana), Венерын пояс (Cestus veneris).

Даўж. ад 2 мм да 2,5 м (Венерын пояс). Цела студзяністае, празрыстае, авальнай, яйцападобнай або інш. формы, з ротам на адным канцы і органамі раўнавагі на другім. Перамяшчаюцца з дапамогай 8 радоў грабных пласцінак, па баках 2 шчупальцы. Гермафрадыты. Развіццё з лічынкай. Драпежнікі, жывяцца пераважна планктонам, зрэдку ікрой і маляўкамі рыб. Грабневікі берое паядаюць інш. грабневікоў, а самі з’яўляюцца кормам трасковых рыб, медуз. Многія грабневікі свецяцца ў цемнаце.

т. 5, с. 379

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГРАМА́ДСКАЕ ГАНЬБАВА́ННЕ,

адзін з відаў крымінальнага пакарання ў праве Рэспублікі Беларусь і некаторых краін СНД, а таксама мера ўздзеяння, якая выкарыстоўваецца камісіямі па справах непаўналетніх і таварыскімі судамі. Як мера пакарання заключаецца ў публічным выказванні судом грамадскага ганьбавання вінаватаму з давядзеннем пра гэта да ведама грамадскасці праз друк або інш. спосабам. Назначаецца судом як асн. мера пакарання за малазначныя злачынствы, і з’яўляецца мерай выхаваўча-папераджальнага ўздзеяння. Камісія па справах непаўналетніх можа вынесці грамадскае ганьбаванне бацькам і асобам, якія іх замяняюць, пры няправільных адносінах да дзяцей, злосным невыкананні абавязкаў па выхаванні дзяцей, а таксама ў сувязі з правапарушэннямі іх непаўналетніх дзяцей. Таварыскі суд прымяняе грамадскае ганьбаванне да асоб, вінаватых у правапарушэннях і інш. правіннасцях, разгляд якіх аднесены да кампетэнцыі таварыскіх судоў.

Э.І.Кузьмянкова.

т. 5, с. 397

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

адапты́ўны

(англ. adaptive, ад лац. adaptare = прыстасоўваць)

які мае адносіны да адаптацыі;

а-ая радыяцыя — эвалюцыя роднасных груп арганізмаў, звязаная з іх прыстасаваннем да розных умоў існавання;

а-ыя ферменты — ферменты, сінтэз якіх паскараецца тымі самымі рэчывамі, на якія яны ўздзейнічаюць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

вірыя́льны

(ад лац. vires = сілы);

в-ая тэарэма — тэарэма аб суадносінах кінетычнай і патэнцыяльнай энергій часціц фізічнай сістэмы, якія ўзаемадзейнічаюць паводле пэўнага закону;

в-ае ўраўненне стану — ураўненне стану рэальнага газу, у якім ціск газу пададзены па ступенях шчыльнасці газу.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

гастратры́хі

(н.-лац. gastrotricha, да гр. gaster, -tros = страўнік + trichion = валасок)

клас нематгельмінтаў, чэрві з бутэлькападобным целам даўжынёй 0,05—1,5 мм, якія плаваюць у вадзе з дапамогай дзвюх падоўжаных палос раснічак на бруху; жывуць у морах і прэсных вадаёмах; брухараснічныя чэрві.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ева́нгелле

(гр. euangelion = літар. добрая вестка)

1) раннехрысціянскія творы аб «зямным жыцці» Ісуса Хрыста, якія падзяляюцца на кананічныя (Марка, Матфея, Лукі, Іаана), уключаныя царквою ў склад Новага запавету, і апакрыфічныя;

2) перан. твор, у якім змяшчаюцца асноўныя прынцыпы чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

інтэрна́т

(ад лац. internus = унутраны)

1) памяшканне для сумеснага пражывання людзей, якія вучацца ў адной навучальнай установе або працуюць на адным прадпрыемстве;

школа-і. — школа, у якой дзеці вучацца і жывуць;

2) установа сістэмы сацыяльнага забеспячэння для інвалідаў і састарэлых.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

каранці́н

(фр. quarantaine)

1) часовая ізаляцыя хворых і асоб, якія мелі з імі зносіны, каб папярэдзіць распаўсюджанне інфекцыі; а таксама сукупнасць мерапрыемстваў, накіраваных на яе ліквідацыю;

2) санітарны пункт для агляду людзей, і грузаў, што прыбылі з мясцовасці, дзе ёсць эпідэмія.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

мане́ж

(фр. manège)

1) спецыяльны будынак або абгароджанае месца для верхавой язды і трэніроўкі коней;

2) арэна цырка;

3) памяшканне для заняткаў па лёгкай атлетыцы, спартыўных гульняў і інш.;

4) невялікая пераносная пляцоўка з загародкай для дзяцей, якія пачынаюць хадзіць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

маніто́р

(лац. monitor = які перасцерагае)

1) браніраваны з неглыбокай пасадкай ваенны карабель з буйнакалібернай артылерыяй;

2) тое, што і гідраманітор;

3) прыбор для кантролю пэўных параметраў, якія павінны захоўвацца ў зададзеных межах;

4) частка кіруючай праграмы аперацыйнай сістэмы вылічальнай машыны.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)