Verbum

Пепін: пе́нін шафранны ’сорт яблыкаў’ (Сцяшк. Сл.), пе́пінка ’шафран’ (люб., жлоб., жытк., КЭС, ТС), пэпінка, піпен‑шафран ’тс’ (Мат. Гом.), люб. пе́панка, укр. пе́пін ’сорт яблыкаў’, рус. пе́пин шафра́нный ’сорт яблыкаў, выведзены Мічурыным’. Ад франц. pépin ’зернейка, семачка’; гл. таксама шафра́н.

Пракуро́р ’асоба, якая ажыццяўляе нагляд за дакладным выкананнем законаў; дзяржаўны абвінаваўца ў судовым працэсе’ (ТСБМ). Праз рус. прокурор ’тс’ (Крукоўскі, Уплыў, 78) з франц. procureur ад лац. procurare ’клапаціцца’ або ад лац. procuro‑ ’наглядаю’. Запазычанне XIX ст. (Гіст. мовы, 237).

◎ Пэ́ркаль ’лёгкая баваўняная тканіна, паркаль’ (бых., Янк. Мат.), пэркыль ’тс’ (Бяльк.). Па фанетычных прычынах (акцэнтуацыя), відаць, запазычана з польск. perkał ’тс’ (< ням. perkal або франц. percale з англ. percale, што, магчыма, з перс. pärgala ’ануча’, Банькоўскі, 2, 530). Параўн. паркаль (гл.).

Сальцісо́н ’каўбасны выраб з спрасаваных вараных субпрадуктаў’ (ТСБМ), ’вантрабянка’ (Мат. Гом.), салтысо́н ’тс’ (Скарбы), салтасо́н, сальсасо́н, сальсесо́н, салтысо́н ’тс’ (Сл. ПЗБ). З польск. salceson, якое Брукнер (480) выводзіць з італ., параўн. salsume, salsamento, salsiccia ’каўбаса’, а не з франц. saucisson.

Сігна́л ‘умоўны знак’ (ТСБМ), сыгна́л ‘тс’ (Ласт., Некр. і Байк.). Новае запазычанне з рус. сігнал ‘тс’ ці польск. sygnał, што праз франц. signal або ням. Signal з сяр.-лац. signāle (< лац. signum ‘знак, сігнал’), гл. Фасмер, 3, 618; Брукнер, 528.

Трыбушо́нік (требушоник) ‘штопар’ (Нас.), трыбушо́нак ‘тс’ (Касп.). Праз польскую мову (trybuszon) запазычана з франц. tire‑buchon ‘тс’ < tirer ‘цягнуць’ + buchon ‘корак, затычка’, апошняе — з boucher ‘закрываць’ < bois ‘дрэва (як матэрыял)’ < с.-лац. boscus ‘тс’ (SWO, 1980, 779; ЕСУМ, 5, 635).

Тры́ер ‘трыер, машына для ачысткі і сартавання насення’ (ТСБМ, Брасл. сл.), тры́ёр ‘тс’ (Сцяшк.), трэ́ер ‘тс’ (Жд. 1). Праз польскую мову (tryjer) з франц. trieur ‘сартавальнік’, якое з trier ‘перабіраць, сартаваць’ (Голуб-Ліер, 489; SWO, 1980, 779; ЕСУМ, 5, 643).

Турнэ́ ‘падарожжа па кругавым маршруце, паход, паездка’ (ТСБМ). Праз рускую мову (турне́) з франц. tournée ‘аб’езд, падарожжа па кругавым маршруце’, якое з tourner ‘абарачаць, вярцець, круціць’ < лац. tornāre ‘тачыць на варштаце’ (Голуб-Ліер, 494; Даза, 716–717; ЕСУМ, 5, 683).

Тыра́ж ‘розыгрыш выйгрышаў’, ‘наклад друкаванага выдання’ (ТСБМ, Некр. і Байк.). Праз рус. тира́ж, запазычанага з франц. tirage ‘тыраж’, з першаснага значэння ‘выцягванне жэрабя’, якое ад tirer ‘цягнуць’, што выводзяць з народнай націны (Фасмер, 4, 60; ЕСУМ, 5, 571; Арол, 4, 73).

Тэарэ́ма ‘матэматычнае палажэнне, правільнасць якога ўстанаўліваецца доказам’ (ТСБМ). Праз рускую мову (теорема) з франц. théorème, якое з лац. theorema ‘палажэнне, якое падлягае доказу’ < ст.-грэч. θεωρέω ‘гляджу на відовішча’, ‘разглядваю, абмяркоўваю, ацэньваю’, θεώρημα ‘відовішча’ (Фасмер, 4, 43; ЕСУМ, 5, 547).