вы́цяжка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
1. Спец. Павелічэнне ў даўжыню; выцягванне.
2. Прыстасаванне для вентыляцыі памяшканняў.
3. пераважна мн. (вы́цяжкі, ‑жак). Выцягнуты суцэльны кавалак скуры для халявы і пераду. Нацягнуць на капыл выцяжкі.
4. Рэчыва, здабытае выцяжэннем з расліннай або жывёльнай тканкі з дапамогай якой‑н. вадкасці; экстракт.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
бальза́м, ‑у, м.
1. Густаватае духмянае рэчыва (кедравая жывіца і інш.), якое мае ў сваім саставе смолы, эфірны алей і інш. кампаненты і выкарыстоўваецца ў тэхніцы, медыцыне і парфюмерыі. // Пахучая настойка на лекавых травах.
2. перан. Тое, што суцяшае, палягчае перажыванні, прыносіць заспакаенне. Такая рэпліка сакратара была як бальзам на душу Малашкіна. Пестрак.
[Грэч. balsamon.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
каніфо́ль, ‑і, ж.
Цвёрдае шклопадобнае рэчыва, якое атрымліваецца пры перагонцы смалы хваёвых дрэў і выкарыстоўваецца ў якасці клеявога і ізаляцыйнага матэрыялу ў прамысловасць, а таксама для націрання смыкоў струнных інструментаў. Сляпы музыка асцярожна дастаў з чахла сваю скрыпку, пакратаў струны пальцамі, правёў некалькі разоў смыком па каніфолі, прымайстраваўся на купіне і зайграў. Гурскі.
[Ад лац. Coloponia resina — калафанійская смала (Калафон — горад у Малой Азіі).]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сепара́тар, ‑а, м.
1. Апарат для выдзялення аднаго рэчыва з саставу другога. Малочны сепаратар. Адстойны сепаратар. Магнітны сепаратар. □ Сапраўды, неразумна адвозіць малако за дваццаць кіламетраў на малочны пункт толькі дзеля таго, каб там прапусцілі яго праз сепаратар. Дуброўскі.
2. У машынабудаванні — металічная або пластмасавая, абойма для раздзялення шарыкаў або ролікаў у падшыпніках.
[Ад лац. separator — аддзяліцель.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
экстра́кт, ‑у, М ‑кце, м.
1. Рэчыва з раслінных ці жывёльных тканак, якое атрымліваюць пры дапамозе якога‑н. растваральніка; выцяжка. — Шмат карысці дае чалавеку кара яліны, — працягваў сын.. — Яна ўтрымлівае таніды, з якіх здабываюць дубільныя экстракты. Мяжэвіч.
2. перан. Уст. Сціслая перадача зместу, сутнасці якога‑н. дакумента, твора і пад. Экстракт прамовы.
[Ад лац. extractus — выцягнуты, здабыты, атрыманы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дана́тар
(лац. donator = дарыльшчык)
1) характэрная для мастацтва сярэдневякоўя і эпохі Адраджэння выява будаўніка храма або заказчыка твора жывапісу;
2) рэчыва, якое служыць для атрымання з яго іншага рэчыва або матэрыялу (напр. вада з’яўляецца данатарам вугляроду).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэзоксірыбануклеі́навы
(ад дэзоксірыбоза + нуклеінавы);
д-ая кіслата — рэчыва з групы нуклеінавых кіслот, якое змяшчае дэзоксірыбозу і з’яўляецца састаўной часткай рэчыва клетачнага ядра, захоўваючы і перадаючы спадчынна генетычную інфармацыю аб будове, развіцці і індывідуальных прыкметах кожнага арганізма.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
анабазі́н
(ад анабазіс)
арганічнае атрутнае рэчыва, алкалоід; выкарыстоўваецца ў сельскай гаспадарцы для знішчэння шкодных насякомых.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
антыге́н
(ад анты- + -ген)
рэчыва, якое пры ўвядзенні ў арганізм можа прывесці да ўтварэння антыцел.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
антыфунгі́н
(ад анты- + лац. ftmgus = грыб)
рэчыва, якое перашкаджае развіццю грыбка ў драўляных дэталях збудаванняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)