Verbum

гры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; грыз, -зла; -зі́; незак.

1. каго-што. Кусаць зубамі што-н. цвёрдае.

Г. морквіну.

Г. костку.

2. перан., каго (што). Пастаянна папракаць, прыдзірацца, сварыцца.

3. перан. Не даваць спакою, мучыць.

Мяне грызе пакутлівая думка.

|| зак. разгры́зці, -зу́, -зе́ш, -зе́; -зём, -зяце́, -зу́ць; разгры́з, -зла; -зі́; -ы́зены (да 1 знач.).

|| аднакр. грызану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́; -ну́ць; -ні́.

|| наз. грызе́нне, -я, н.

я́касць, -і, ж.

1. Характэрная адзінка, істотная ўласцівасць, якая адрознівае адзін прадмет ці з’яву ад другіх.

Колькасць і я.

Пераход да новай якасці.

2. Тая або іншая ўласцівасць, годнасць, ступень прыгоднасці каго-, чаго-н.

Я. работы.

Я. прадукцыі.

Выдатная я.

Высокія душэўныя якасці.

◊

У якасці каго-чаго, прыназ. з Р — як хто-, што-н.

Прысутнічаць у якасці наглядальніка.

|| прым. я́касны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Якасныя змены.

Якасныя адрозненні.

рассадзі́ць, -саджу́, -са́дзіш, -са́дзіць; -са́джаны; зак.

1. каго (што). Усадзіць (многіх) на месца.

Р. гасцей.

2. каго (што). Пасадзіць паасобку адзін ад аднаго.

Р. непаслухмяных вучняў.

3. што. Перасадзіць расліны радзей, у іншае месца.

Р. агуркі.

Р. агрэст.

4. што. Моцным ударам разбіць, параніць, разламаць (разм.).

Р. галаву.

Р. акно.

|| незак. расса́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).

|| наз. расса́дка, -і, ДМ -дцы, ж. і расса́джванне, -я, н.

ссу́нуць, -ну, -неш, -не; ссунь; -нуты; зак.

1. каго-што. Зрушыць, скрануць.

С. з месца што-н.

2. каго-што. Сунучы, скінуць што-н., перамясціць.

С. салому з воза.

С. снег са страхі.

3. што. Пра галаўны ўбор: перамясціць.

С. капялюш на лоб.

5. што. Сунучы, рухаючы, наблізіць адно да другога; насупіць, нахмурыць (пра бровы).

С. сталы.

С. бровы.

|| незак. ссо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. ссо́ўванне, -я, н.

схоў, схо́ву, мн. схо́вы, схо́ваў, м.

1. Захоўванне чаго-н.

Палажыць грошы на с.

2. Месца, дзе можна схавацца ад каго-, чаго-н., а таксама якое-н. патаемнае месца, збудаванне для ўкрыцця каго-, чаго-н.

Знайсці с. у бярэзніку ад сонца.

На гарышчы быў с.

3. мн. (схо́вы, -аў). Сховішча, памяшканне для захоўвання чаго-н.

4. перан. Тое, што недаступна для іншых, што хаваецца ў душы, сэрцы.

Патаемныя сховы душы.

трыво́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны; незак., каго-што.

1. Прыводзіць у стан трывогі (у 1 знач.), хвалявання.

Трывожыла становішча на фронце.

2. Парушаць спакой каго-, чаго-н., турбаваць.

Не трэба яго т.

3. перан. Бударажыць мінулае, перажытае.

4. Раздражняць, раз’ятрываць.

Т. рану.

|| зак. устрыво́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны (да 1 знач.), стрыво́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны (да 2 знач.) і патрыво́жыць, -жу, -жыш, -жыць; -жаны (да 2—4 знач.).

жа́бры, -аў, адз. жа́бра, -ы, ж.

Органы дыхання рыб і некаторых водных жывёлін.

◊

Узяць за жабры каго-н. — прымусіць да чаго-н.; паставіць у бязвыхаднае становішча.

|| прым. жа́бравы, -ая, -ае.

завіха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; незак.

1. Рабіць што-н. вельмі старанна, рупліва.

З. на кухні.

2. каля каго-чаго. Горача выяўляць сваю прыхільнасць, адданасць каму-, чаму-н.

З. каля сям’і.

загайда́ць¹, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны і заго́йдаць¹, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., звычайна безас., каго (што).

Гайданнем стаміць, выклікаць галавакружэнне, моташнасць.

Мяне загайдала ў самалёце.

|| незак. заго́йдваць, -аю, -аеш, -ае.

задзяўбці́, -дзяўбу́, -дзяўбе́ш, -дзяўбе́; -дзяўбём, -дзеўбяце́, -дзяўбу́ць; -дзёўб, -дзяўбла́, -ло́; -дзяўбі́; -дзяўба́ны; зак., каго.

1. Забіць, прыбіць ударамі дзюбы.

Каршун задзёўб курыцу.

2. Пачаць дзяўбці.

|| незак. задзёўбваць, -аю, -аеш, -ае.