Verbum

асудзі́ць, асуджу́, асу́дзіш, асу́дзіць; асу́джаны; зак., каго-што.

1. Пакараць, вынесці абвінаваўчы прыгавор.

А. злачынцаў.

2. Выказаць неадабрэнне, прызнаць заганным, ганебным.

Усе асудзілі яго ўчынак.

3. перан., на што. Аддаць, пакінуць на волю лёсу (высок.).

А. на голад.

|| незак. асуджа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і асу́джваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. асуджэ́нне, -я, н. (да 1 і 2 знач.).

аці́хнуць, -ну, -неш, -не; аціх, -хла; -ні; зак.

1. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Стаць цішэйшым (пра гукі, шум і пад.).

Падвечар вуліца аціхла.

2. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан. Спыніцца, аслабець у дзеянні (пра стыхійную з’яву).

Завея к ночы аціхла.

3. Супакоіцца, прыціхнуць.

Гаспадар аціх.

|| незак. аціха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

бала́ст, -у, М -сце, м.

1. Спецыяльны груз, які забяспечвае ўстойлівасць і асадку карабля, а таксама груз для рэгулявання вышыні палёту аэрастата.

2. перан. Што-н. лішняе, непатрэбнае, што не прыносіць ніякай карысці.

3. Шчэбень або пясок, якім засыпаюць чыгуначнае палатно і на які ўкладваюць шпалы (спец.).

Сухі б.

Платформы з баластам.

|| прым. бала́сны, -ая, -ае.

бальза́м, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Густое духмянае рэчыва, у складзе якога эфірны алей, смолы і іншыя кампаненты, а таксама пахучая настойка на лекавых травах.

Піхтавы б.

Б. вырабляюць з кедравай жывіцы.

2. перан. Тое, што прыносіць суцяшэнне, заспакаенне.

Б. гаючы.

|| прым. бальзамі́чны, -ая, -ае (да 1 знач.) і бальза́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Бальзамныя кедры.

абгарну́ць, -гарну́, -го́рнеш, -го́рне; -гарні́; -го́рнены і -го́рнуты; зак., каго-што.

1. Абсыпаць чым-н. поўнасцю або часткова.

А. дрэўцы зямлёю.

2. Ахінуць, пакрыць чым-н. з усіх бакоў; укруціць у што-н.

А. дзіця коўдраю.

А. кнігу папераю.

3. перан. Абвалачы, закрыць з усіх бакоў.

Хмары абгарнулі неба.

|| незак. абго́ртваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. абго́ртванне, -я, н.

абхо́дны, -ая, -ае.

1. Такі, па якім можна ісці ў абход; кружны.

А. шлях.

2. перан. Не просты, звязаны з хітрыкамі, падманам (пра дзеянні, паводзіны каго-н.).

Дзейнічаць абходнымі сцежкамі.

3. Звязаны з абходам, акружэннем ворага.

А. манеўр.

○

Абходны ліст (лісток) — дакумент, у якім адзначаецца, што няма матэрыяльнай запазычанасці ў тых, хто ідзе ў адпачынак ці звальняецца.

абчы́сціць, -чы́шчу, -чы́сціш, -чы́сціць; -чы́шчаны; зак.

1. каго-што. Зрабіць чыстым, ачысціць ад бруду, пылу і пад.

А. сцежку ад снегу.

2. што. Зняць налёт з паверхні чаго-н.

А. посуд.

3. што. Зняць скурку, лушпіны і пад.

А. апельсін.

А. бульбіну.

4. перан., каго-што. Абрабаваць, абакрасці, абабраць (разм.).

А. магазін.

|| незак. абчышча́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

агрубе́лы, -ая, -ае.

1. Які стаў грубым, шорсткім, цвёрдым, шурпатым (пра скуру, паверхню чаго-н.).

Агрубелыя рукі.

2. Які стаў больш нізкім (пра голас).

3. Які страціў вастрыню, сілу.

Агрубелы нюх.

4. Які стаў знешне нязграбны, страціў мяккасць, тонкасць (пра аблічча, выгляд).

5. Які страціў душэўную далікатнасць, стаў менш чулым, чэрствым.

Агрубелая натура (перан.).

|| наз. агрубе́ласць, -і, ж.

адкла́сціся, 1 і 2 ас. звычайна не ўжыв., -кладзе́цца; зак.

1. Асесці, назбірацца.

Іл адклаўся за гады на дне возера.

2. Адтэрмінавацца, перанесціся на больш позні час.

Паездка за горад адклалася.

3. перан. Запасці ў памяць, душу і пад., адлюстравацца, захавацца.

Уражанні дзяцінства адклаліся ў сэрцы надоўга.

|| незак. адклада́цца, -а́ецца і адкла́двацца, -аецца.

|| наз. адклада́нне, -я, н.

адклі́кнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся; зак.

1. Адказаць на воклік, зварот; адазвацца, адгукнуцца; прагучаць у адрас.

Дзе вы, адклікніцеся!

А. на пісьмо.

2. перан. Выявіць свае адносіны да чаго-н., выказаць спачуванне, гатоўнасць садзейнічаць чаму-н.

А. на просьбу.

3. Абудзіцца, выявіцца пад уплывам чаго-н. (пра ўспаміны, пачуцці).

Голас адклікнуўся ў сэрцы.

|| незак. адкліка́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.