ікс, ‑а, м.

1. Назва трэцяй ад канца літары (x) лацінскага алфавіта.

2. Невядомая велічыня, якая абазначаецца гэтай літарай (побач з літарамі y, z). // Умоўнае абазначэнне невядомай або знарок не названай асобы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́бель, ‑лю, м.

Герметычна ізаляваны праваднік (або некалькі такіх праваднікоў у адной ахоўнай абалонцы), які служыць для падводнай і падземнай перадачы электрычнай энергіі, для сігналізацыі, сувязі і пад. Электрычны кабель. Тэлефонны кабель.

[Гал. kabel.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кантрыбу́цыя, ‑і, ж.

Грашовая сума, якая паводле мірнага дагавору выплачваецца дзяржаве-пераможцы пераможанай дзяржавай. Мір без анексій і кантрыбуцый. // Грашовыя або натуральныя паборы, якія збіраюцца чужаземным войскам з насельніцтва захопленай ім тэрыторыі.

[Лац. contributio.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

канцэ́сія, ‑і, ж.

1. Дагавор па здачу дзяржавай у эксплуатацыю прыватным прадпрыемцам або іншаземнай фірме прамысловых прадпрыемстваў, зямельных угоддзяў і пад. Міжнародным канцэсіі. Атрымаць канцэсію.

2. Прадпрыемства, арганізаванае на аснове такога дагавору.

[Ад лац. concessio — дазвол, уступка.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́пар 1,

гл. капёр.

ка́пар 2, ‑а, м.

Дзіцячая або жаночая цёплая, на ўсю галаву шапка прамавугольнага пакрою з завязкамі пад падбародкам. З-пад насунутага на лоб капара блішчалі адны вочы. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

гм, выкл.

1. Выражае недавер’е, сумненне, іронію. — Гм, — чмыхае крамнік, крытычна мацаючы поглядам .. настаўніка. Мурашка.

2. Ужываецца пры нерашучасці або немагчымасці сказаць, вымавіць што‑н. — Гм... — пачаў здагадвацца аб нечым Тарас. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грыма́са, ‑ы, ж.

Наўмыснае або міжвольнае скрыўленне рысаў твару; міна. Строіць грымасы. □ Застаўшыся адзін, Кузьма Кузьміч страціў незалежна рашучы выраз, і яго твар, нібы ад зубнога болю, зморшчыўся ў пакутлівай грымасе. Быкаў.

[Фр. grimace.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

грэнадзёр, ‑а, м.

1. У 17–18 стст. салдат, навучаны кіданню ручных гранат.

2. У царскай арміі і некаторых зарубежных арміях — салдат або афіцэр адборных (па высокаму росту) пяхотных і кавалерыйскіх часцей.

[Фр. grenadier.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дагаво́р, ‑у, м.

Пісьмовае або вуснае пагадненне, умова аб узаемных абавязацельствах. Мірны дагавор. Гандлёвы дагавор. Дагавор аб узаемадапамозе. Заключыць дагавор.

•••

Калектыўны дагавор — пагадненне, заключанае паміж адміністрацыяй і прафсаюзнай арганізацыяй якога‑н. прадпрыемства.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

збе́днены, ‑ая, ‑ае.

Разм.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад збедніць.

2. Які збедніўся, стаў або прыкінуўся бедным і няшчасным. Яны ўперад ідуць Шляхам бітым, ясным, Ты [аднаасобнік] пляцешся ў хвасце, Збеднены, няшчасны. Купала.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)