Verbum

напе́рад, прысл. і прыназ. з Д.

1. прысл. У напрамку перад сабой; у напрамку руху.

Зрабіць крок н.

Глядзець н.

2. перан. У будучыню.

Жыццё кліча нас н.

3. прысл. Раней часу, раней за што-н. іншае (разм.).

Пахваліцца н.

4. прысл. Раней вызначанага тэрміну, авансам.

Узяць плату н.

5. у знач. выкл. Ужыв. як каманда рухацца ў напрамку перад сабой. «Н.!» — скамандаваў камбат.

6. прыназ. з Д. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на лінію руху якіх ці ў напрамку перад якімі хто-, што-н. выходзіць, выбягае і пад.

Забегчы н. каму-небудзь.

напе́радзе, прысл. і прыназ.

1. прысл. На нейкай адлегласці перад кім-, чым-н.

Ісці н.

Н. быў лес.

2. прысл. У будучым.

У цябе яшчэ ўсё н.

Н. была цікавая работа.

3. прыназ. з Р. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, на некаторай адлегласці перад якімі хто-, што-н. знаходзіцца.

Ісці н. ўсіх.

Сесці н. каго-н.

наперако́р.

1. прысл. Насуперак чаканням, не так, як хто-н. хацеў.

Гаварыць н.

2. прыназ. з Д. Не зважаючы на што-н.

Н. стыхіі.

наперако́с, прысл.

1. Коса, не прама ў адносінах да чаго-н.

Дзверы павяло н.

2. перан. Не так, як трэба, як жадалася.

Жыццё пайшло н.

наперарэ́з.

1. прысл. Перасякаючы чый-н. шлях.

Кінуцца н.

2. прыназ. з Д. Выражае прасторавыя адносіны: ужыв. пры назве асобы ці прадмета, шлях якіх хто-, што-н. перасякае.

Бегчы н. машыне.

напе́рснік¹, -а, мн. -і, -аў, м.

Частка верхавой конскай збруі з трох рамянёў, з якіх адзін ідзе ад персяў да папругі, а два — па баках.

напе́рснік², -а, мн. -і, -аў, м. (уст.).

Блізкая асоба, якой давяраюць свае тайны.

|| ж. напе́рсніца, -ы, мн. -ы, -ніц.

напе́рстаўка, -і, ДМ -таўцы, мн. -і, -так, ж.

Травяністая лекавая расліна сямейства залознікавых з кветкамі, якія нагадваюць напарстак.

напе́рці, -пру́, -прэ́ш, -прэ́; -про́м, -праце́, -пру́ць; напёр, -пе́рла; напры́; зак. (разм.).

1. на каго-што. Штурхаючы, націснуць усім целам.

Н. на дзверы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў вялікай колькасці.

У залу наперла многа людзей.

3. чаго. Прынесці, прывезці ў вялікай колькасці чаго-н.

Н. дошак на падлогу.

4. чаго. Напхаць у вялікай колькасці чаго-н.

Н. вопраткі ў шафу.

5. безас., каму. Вельмі спатрэбіцца, прыспічыць.

Наперла ж яму менавіта сёння ехаць.

|| незак. напіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 і 4 знач.).

напе́рчыць гл. перчыць.