Спяшы́ць ‘імкнуцца хутчэй ісці, рабіць’ (Сл. ПЗБ), спешы́ць ‘тс’ (ТС), спяша́цца ‘тс’ (ТСБМ). Укр. спіши́ти, рус. спеши́ть, ст.-рус. спѣшити, польск. spieszyć się, в.-луж. spěšić, н.-луж. spěšyś, чэш. spíšiti, славен. spẹ̑šiti ‘прыспешваць, паскараць, спяшыць’, балг. спеша, ст.-слав. спѣшити. Прасл. *spěšiti вытворнае ад *spěxъ (гл. спех). Гл. Фасмер, 3, 735; Шустар-Шэўц, 1138–1139; Бязлай, 3, 296–297.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Туры́гаць (туры́гаты) ‘кляваць, торкаць (пра рыбу)’ (кам., Жыв. НС). Да то́ргаць 1 (гл.), аснова змененая для перадачы шматкратнага дзеяння. Параўн. торыгаць, тарыгаць ‘турзаць’ (гл.), чэш. мар. terygať ‘перасяляць’, славац. terigať sa ‘цягнуцца, з цяжкасцю ісці’ — апошнія Махэк₂ (510) разглядае як вынік метатэзы з redygať, што няпэўна; Кралік (610) дапускае кантамінацыю. Варыянтнасць вакалізму характэрная для рэфлексаў прасл. *tъrg, *tьrg, параўн. Варбат, Исследования., 64.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ślad, ~u
м. след;
wstępować w czyje ~y — ісці па чыіх слядах;
zatrzeć za sobą ~y перан. замесці за сабой сляды
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
lądować
незак.
1. прычальваць (да берага), высаджвацца (на бераг);
2. садзіцца; прызямляцца, ісці на пасадку;
3. разм. трапляць куды; апынацца дзе
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
kierować
незак.
1. кіраваць;
kierować budową — кіраваць будаўніцтвам;
2. накіроўваць, скіроўваць;
kierować kroki — скіроўваць крокі, ісці;
kierować wzrok — накіроўваць погляд, паглядаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
falanga
falang|a
ж.
1. шэраг, рад; строй; фаланга;
iść zwartą ~ą — ісці шчыльнымі радамі;
2. натоўп; мноства;
3. гіст. фаланга
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
gąsior
м.
1. гусак;
2. бутля;
gąsior wina — бутля віна;
iść ~em — ісці адзін за адным;
jechać ~em — ехаць гужам (цугам)
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
gdyż
разм. бо; таму што;
spieszę się, gdyż czas iść do pracy — (я) спяшаюся, бо (таму што) час ісці на працу
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ру́шиться
1. разбура́цца; (валиться) валі́цца; (обрушиваться) абва́львацца, абру́швацца, абу́рвацца;
2. перен. па́даць, права́львацца; ісці́ ма́рна; (гибнуть) гі́нуць; см. ру́шить;
3. страд. разбура́цца; валі́цца, абва́львацца, абру́швацца, абу́рвацца; паруша́цца; дра́цца, дзе́рціся, абдзіра́цца; см. ру́шить.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
гайда́, выкл. у знач. вык.
Разм. Ужываецца як загад або заклік ісці куды‑н.: пойдзем, ідзі(це). — Можна было б пабыць тут і болей, каб не экзамены, — сказаў Лабановіч. — Гайда, хлопцы, у дарогу! Колас. // Ужываецца для абазначэння хуткага руху, дзеяння: паспяшаўся, паехаў, пайшоў і пад. Аканом пабачыў, што [з сялянамі] ні аб чым не дагаворышся, сеў на каня ды гайда да маёнтка. Чарот.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)