абду́кцыя
(лац. abductio = адвод, адхіленне)
1) анат. рух канечнасці ад сярэдняй лініі цела (параўн. аддукцыя);
2) геал. перанос акіянічнай кары і мантыі на ўскраіну кантынента, у выніку чаго ўтвараюцца афіяліты.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дэстру́кцыя
(лац. destructio)
1) парушэнне або разбурэнне нармальнай структуры чаго-н. (напр. д. палімераў, д. ландшафтаў);
2) філас. высвятленне асноў філасофскіх палажэнняў (адно з цэнтральных паняццяў фундаментальнай анталогіі М. Хайдэгера).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лабіры́нт
(лац. labyrinthus, ад гр. labyrinthos)
1) складанае, заблытанае размяшчэнне памяшканняў, пераходаў, дарог і інш.;
2) перан. складанае спалучэнне, перапляценне чаго-н. (напр. л. думак);
3) анат. унутраная частка вуха.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
легіён
(лац. legio, -onis)
1) асноўная арганізацыйная адзінка старажытнарымскага войска;
2) асобнае вайсковае фарміраванне ў некаторых замежных краінах;
3) перан. вялікая колькасць, мноства каго-н., чаго-н. (напр. л. зорак).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
лімі́т
(фр. limite, ад лац. limes, itis = мяжа, граніца)
1) норма, у межах якой дазволена карыстацца чым-н., расходаваць што-н.;
2) перан. крайняя мяжа чаго-н. (напр. л. часу).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мільён
(фр. million, ад іт. milione)
1) лік і колькасць, роўныя тысячы тысяч; абазначаюцца лічбай 1 з шасцю нулямі;
2) мн. вялікая колькасць каго-н., чаго-н. (напр. мільёны зорак).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
прыярытэ́т
(ням. Priorität, ад лац. prior = першы)
1) першынство, першае месца па часе ў адкрыцці, вынаходніцтве, фармуліроўцы якой-н. ідэі;
2) пераважнае права на што-н., пераважаючае значэнне чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рэпеты́цыя
(лац. repetitio = паўтарэнне)
1) развучванне або пробнае выкананне п’есы, музычнага і іншага твора перад пастаноўкай;
генеральная р. — апошняя рэпетыцыя перад выступленнем;
2) перан. папярэдняе пробнае выкананне, падрыхтоўка чаго-н.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
фікса́тар
(фр. fixateur, ад лац. fixus = нерухомы, нязменны)
1) прыбор або прыстасаванне для рэгулявання, замацоўвання чаго-н.;
2) хімічнае рэчыва, якім фіксуюць клеткі, тканкі, органы для захавання іх прыжыццёвай структуры.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
даста́ць, ‑стану, ‑станеш, ‑стане; зак.
1. што. Узяць што‑н. такое, што знаходзіцца на некаторай адлегласці. Калі Ігнась дастаў з палічкі жоўценькі сшытак, Люба запыталася: — Мабыць, малюнкі? Мурашка.
2. да чаго, чаго. Дацягнуцца, дакрануцца да чаго‑н. аддаленага. Дастаць рукой да бэлькі. □ Цені ад яблынь дасталі да хаты і павольна папаўзлі па сцяне ўверх. Шамякін. Стаіць дуб, аднагодак мой, І мне ўжо не дастаць рукой Пад воблакам яго вяршыні. Танк.
3. што. Выняць, выцягнуць што‑н. адкуль‑н., з чаго‑н.; здабыць. Дастаць сшытак з партфеля. □ Рыгор дастаў з кішэні капейку і падаў яе хлапчуку. Гартны. Слава першым буравым майстрам, якія дасталі з цёмных глыбінь першыя грамы калійнай солі! Паслядовіч.
4. што і чаго. Раздабыць, набыць, расстарацца. Дастаць важныя звесткі. □ Саша кожны дзень прасіла брата схадзіць да чырвонаармейцаў і дастаць газету. Шамякін. // Разм. Атрымаць, нажыць. Дастаць хваробы.
•••
Дастаць (выкапаць) з-пад зямлі — абавязкова раздабыць, адшукаць што‑н., дзе б яно ні было.
Зімой лёду (снегу) не дастаць у каго — пра дужа скупога чалавека.
Крукам (шастом) галавы (носа) не дастаць каму — пра вельмі ганарыстага чалавека.
Рукой дастаць — вельмі блізка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)