прырака́ць
‘прыракаць што-небудзь (вернасць) і без прамога дапаўнення (прыракаць прыйсці ў час)’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прырака́ю |
прырака́ем |
| 2-я ас. |
прырака́еш |
прырака́еце |
| 3-я ас. |
прырака́е |
прырака́юць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прырака́ў |
прырака́лі |
| ж. |
прырака́ла |
| н. |
прырака́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прырака́й |
прырака́йце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
прырака́ючы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прырачы́
‘прырачы што-небудзь (вернасць) і без прамога дапаўнення (прырачы прыйсці ў час)’
дзеяслоў, пераходны/непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
прыраку́ |
прырачо́м |
| 2-я ас. |
прырачэ́ш |
прырачаце́ |
| 3-я ас. |
прырачэ́ |
прыраку́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
прыро́к |
прыраклі́ |
| ж. |
прыракла́ |
| н. |
прыракло́ |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
прырачы́ |
прырачы́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
прыро́кшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
доста́ться сов.
1. даста́цца;
ему́ доста́лся фотоаппара́т яму́ даста́ўся фотаапара́т;
2. (выпасть на долю) вы́пасці; даста́цца;
така́я ему́ доста́лась у́часть така́я яму́ вы́пала до́ля;
3. безл., разг. (о наказании) папа́сці; (о неприятностях) хапі́ць;
ему́ доста́нется за опозда́ние яму́ пападзе́ за спазне́нне;
матро́сам доста́лось во вре́мя што́рма матро́сам хапі́ла ў час што́рму.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
аказа́цца I сов. оказа́ться;
ён ~ўся знаёмым — он оказа́лся знако́мым
аказа́цца II сов.
1. (сказать что-л.) пода́ть го́лос; (с отрицанием — ещё) сло́вом не обмо́лвиться;
не́хта ~за́ўся з друго́га пако́я — кто́-то по́дал го́лос из друго́й ко́мнаты;
маўча́ў уве́сь час і не ~за́ўся — молча́л всё вре́мя и сло́вом не обмо́лвился;
2. (откликнуться на зов) отозва́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ЛАГО́ЙСКАЯ АСТРАБЛЕ́МА,
старажытны метэарытны кратэр паблізу г. Лагойск у вярхоўі р. Гайна. Пахаваны пад антрапагенавымі адкладамі. Адкрыты ў 1975 пры бурэнні свідравіны ў раёне в. Кузевічы як структура з анамальнай геал. будовай. Дыяметр Л.а. каля 15 км, глыбіня каля 500 м. Складзена з т. зв. брэкчыі — абломкаў, глыб, друзу парод рознага ўзросту; частка іх дэфармаваная, сплаўленая; уся маса кавалкаў сцэментаваная ў больш позні час. Метэарытнае паходжанне Л.а. абгрунтавалі бел. вучоныя А.С.Махнач, М.В.Вераценнікаў, Г.І.Ількевіч.
Літ.:
Логойская астроблема. М., 1991.
У.Я.Бардон.
т. 9, с. 91
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛА́НГЕ Іван Іванавіч
(1894, г. Пскоў, Расія — 29.3.1919),
удзельнік барацьбы за сав. ўладу ў Беларусі. З 1915 на Зах. фронце. Летам 1915 арганізаваў і ўзначаліў бальшавіцкую ячэйку ў Навабеліцкім гарнізоне. З сакавіка 1917 чл. Гомельскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў, з крас. 1917 чл. Палескай арг-цыі РСДРП(б). Пасля Кастр. рэвалюцыі 1917 ваен. камісар Гомеля, нач. Гомельскага гарнізона. У канцы 1918 старшыня Слуцкага пав. рэўкома. З студз. 1919 старшыня Гомельскай пав. ЧК. Загінуў у час стракапытаўскага мяцяжу 1919.
т. 9, с. 117
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ЛАНДЫЧЭ́НКА Віктар Фёдаравіч
(12.2. 1922, в. Міхайлова Лёзненскага р-на Віцебскай вобл. — 31.3.1980),
поўны кавалер ордэна Славы. Скончыў Ташкенцкае пях. вучылішча (1943). З 1943 на Варонежскім, Зах., Бранскім, 1-м Прыбалт. франтах. Удзельнік Курскай бітвы, вызвалення Віцебскай вобл. Вызначыўся ў баях на тэр. Літвы і Латвіі ў 1944: 11 жн. першы фарсіраваў р. Мемеле і знішчыў 2 агнявыя пункты ворага; 18 вер. з групай разведчыкаў разграміў апорны пункт гітлераўцаў; у кастр. вызначыўся ў час прарыву абароны праціўніка.
т. 9, с. 123
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АГАРО́ДНІКІ,
сяляне ў ВКЛ, якія пасяляліся на невял. дзялянках зямлі, за што абавязваліся выконваць пэўныя павіннасці. Агароднікі давалі па 3 маргі (1 морг — 0,71 га) зямлі і сялілі вёскамі па 10—20 двароў паблізу фальваркаў. За надзелы агароднікі адпрацоўвалі на землеўладальніка 1 дзень у тыдзень без каня, а іх жонкі — 6 дзён за лета. У час валочнай памеры ў катэгорыю агароднікаў пераводзілі чэлядзь. У 18 — 1-й пал. 19 ст. агароднікамі называлі сялян, якія мелі толькі хату і агарод.
т. 1, с. 71
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́ДЛЕР (Adler) Фрыдрых
(9.7.1879, Вена — 2.1.1960),
адзін з лідэраў аўстрыйскіх сацыял-дэмакратаў і тэарэтыкаў аўстрамарксізму. Па адукацыі фізік. У 1911—16 сакратар аўстр. с.-д. партыі. 21.10.1916 застрэліў аўстр. прэм’ера К.Шцюргка; прыгавораны да пакарання смерцю (заменена на 18 гадоў зняволення). У час рэвалюцыі ў Аўстрыі амнісціраваны (1918), кіраваў рабочымі саветамі (да 1919). Дэпутат аўстр. парламента (1919—23). Ген. сакратар 2 ½ Інтэрнацыянала (1921—23) і Сацыялістычнага рабочага інтэрнацыянала (1923—40). У 1940 эмігрыраваў у ЗША, з 1946 жыў у Цюрыху.
т. 1, с. 112
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
БЖАСТО́ЎСКІ Ігнацы
(1823—75),
адзін з кіраўнікоў паўстання 1863—64. З роду Бжастоўскіх. Вучыўся ў Мінску і Маскве, атрымаў юрыд. адукацыю. Працаваў старшынёй палаты крымінальнага суда ў Магілёве. У маі 1862 удзельнічаў у з’ездзе «белых» у Вільні як прадстаўнік Магілёўскай губ. У час паўстання чл. грамадз. камісіі ў Сенненскім пав., магілёўскі паўстанцкі ваявода. Распаўсюджваў сярод сялян нелегальную л-ру на бел. і польск. мовах. У канцы 1863 арыштаваны, пасля следства сасланы ў Енісейскую губ., там і памёр.
т. 3, с. 138
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)