Verbum

адле́жаць, -жу, -жыш, -жыць; -ле́ж і адляжа́ць, -жу́, -жы́ш, -жы́ць; -жы́м, -лежыце́, -жа́ць; -жы́; -ле́жаны; зак.

1. што. Лежачы доўга або ў нязручнай позе, выклікаць зняменне якой-н. часткі цела.

А. руку.

А. бакі.

2. Хварэючы, праляжаць пэўны час у пасцелі (разм.).

Адляжаў тыдзень у бальніцы.

|| незак. адле́жваць, -аю, -аеш, -ае.

каэфіцые́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Лікавы (або літарны) множнік у алгебраічным выразе.

2. Адносная велічыня, якая колькасна вызначае якую-н. уласцівасць фізічнага цела.

К. цеплаправоднасці.

○

Каэфіцыент карыснага дзеяння (ккд) — адносіны колькасці карыснай работы, выкананай якім-н. механізмам, да колькасці скарыстанай ім энергіі.

|| прым. каэфіцые́нтны, -ая, -ае.

кон, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Месца, дзе ставяцца фігуры, якія трэба выбіваць (пры гульні ў гарадкі, пікара і пад.), або месца, куды кладзецца стаўка ў азартных гульнях.

Начарціць к.

Паставіць грошы на к.

2. Адна партыя якой-н. гульні.

Згуляць адзін к.

◊

Ставіць на кон — рызыкаваць сваім жыццём.

панчо́хі, -чо́х, адз. панчо́ха, -і, ДМ -чо́се, ж.

Выраб машыннага або ручнога вязання, які надзяваецца на ногі і заходзіць за калені.

Капронавыя п.

Конь у панчохах (перан.: з белай, светлай поўсцю на ніжніх частках ног; спец.).

|| памянш. панчо́шкі, -шак, адз. панчо́шка, -і, ДМ -шцы, ж.

|| прым. панчо́шны, -ая, -ае.

папіса́ць, -пішу́, -пі́шаш, -пі́ша; -пішы́; зак.

1. што і без дап. Правесці некаторы час за пісаннем чаго-н.

2. каго-што. Занесці ў спіс усё, многае або ўсіх, многіх (разм.).

П. усіх у гурток.

◊

Нічога не папішаш (разм.) — нічога не зробіш, іншага выйсця няма, даводзіцца мірыцца з тым, што ёсць.

паро́дыя, -і, мн. -і, -дый, ж.

1. Твор, сатырычны або камічна падроблены пад іншы твор.

П. на апавяданне.

2. перан. Насмешка, здзек са знешняга, няўдалага пераймання чаго-н., скажонага падабенства да чаго-н.

Не абутак, а адна п.

|| прым. парады́йны, -ая, -ае і парады́чны, -ая, -ае.

Парадыйны жанр.

Парадычны прыём.

перашко́да, -ы, ДМ -дзе, мн. -ы, -ко́д, ж.

1. Тое, што затрымлівае якія-н. дзеянні або развіццё чаго-н., стаіць на шляху ажыццяўлення чаго-н.

Пераадольваць перашкоды.

Бюракратычныя перашкоды.

2. Тое, што перагароджвае шлях, затрымлівае перамяшчэнне.

Паласа перашкод (мясцовасць са штучнымі канавамі, загародамі і пад.; спец.). Бег з перашкодамі.

прэ́мія, -і, мн. -і, -мій, ж.

Грашовае або інш. матэрыяльнае заахвочванне як узнагарода за што-н.

Атрымаць прэмію на конкурсе.

○

Нобелеўская прэмія — міжнародная прэмія за адкрыцці ў навуцы, за поспехі ў літаратуры і пад.

Страхавая прэмія (спец.) — узнос страхавальніка страхавой установе.

|| прым. прэмія́льны, -ая, -ае.

П. фонд.

Выдаць прэміяльныя (наз.).

разгу́шкаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., каго-што.

1. Рухаючы з аднаго боку ў другі або зверху ўніз, падштурхоўваючы, прымусіць гушкацца моцна, не спыняючыся.

Р. маятнік.

Р. арэлі.

2. Гушкаючы каго-, што-н., надаць яму сілу інерцыі для кідання, штуршка і пад.

|| незак. разгу́шкваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. разгу́шкванне, -я, н.

разо́ра, -ы, мн. -ы, -зо́р і -аў, ж.

1. Доўгая канаўка на паверхні зямлі, праведзеная плугам у час ворыва.

Вузкія разоры.

2. Паглыбленне ў выглядзе канаўкі, зробленае плугам або лапатай на полі і агародзе для сцёку вады і для праходу.

Ісці разорай.

|| прым. разо́равы, -ая, -ае і разо́рны, -ая, -ае.