дыфені́л
(ад ды- + феніл)
араматычны вуглевадарод, бясколернае крышталічнае рэчыва; выкарыстоўваецца як высокатэмпературны цепланосьбіт.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
дэрмо́ід
(ад дэрма + -оід)
мед. пухліна, якая змяшчае тлушчападобнае рэчыва з прымессю валасоў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кампане́нт
(лац. componens, ntis)
састаўная частка чаго-н. (напр. к. рэчыва, к. сказа).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кансерва́нт
(лац. conservans, -ntis = які зберагае)
хімічнае рэчыва, якое забяспечвае кансервацыю харчовых прадуктаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
карбані́л
(ад лац. carbo, -onis = вугаль)
злучэнне металу з вокісам вугляроду, атрутнае рэчыва.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
квантаме́тр
(ад квант + -метр)
прыбор, які аналізуе хімічны састаў рэчыва па яго выпрамяненню.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
склада́ны
1. (состоящий из нескольких частей) сло́жный;
~нае рэ́чыва — сло́жное вещество́;
с. сказ — грам. сло́жное предложе́ние;
2. (по устройству) сло́жный;
~ная малата́рня — сло́жная молоти́лка;
3. (трудный) сло́жный; мудрёный;
~ная зада́ча — сло́жная (мудрёная) зада́ча;
4. (о ноже) складно́й, перочи́нный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
Ва́пна ’рэчыва белага колеру, якое здабываецца з вапняку’ (БРС, КЭС, Гарэц., Грыг., Мядзв., Яруш.). Рус. вапно, укр. вапно, польск. wapno ’тс’, в.-луж. wapno, н.-луж. wapno, чэш. vápno, славац. vápno, серб.-харв. ва́пно ’тс’. Да вап, вапа ’вапна’ з суфіксам ‑ьna. Роднасныя формы: ст.-прус. woapis ’фарба’, лат. vāpe ’глазура’ (Фасмер, 1, 272; Праабражэнскі, 1, 64–65; Рудніцкі, 1, 311; Скок, 3, 565; Брукнер, 601). Мядзведскі лічыў бел. вапна запазычаннем з польск.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Зара́д ’пэўная колькасць выбуховага рэчыва ці электрычнасці’. Рус., укр., балг. (< рус.) заря́д ’тс’. Ст.-рус. зарядъ ’умова’, ’колькасць дробу для выстралу’ (XVII ст.). Утворана як бязафіксны назоўнік ад зарядити ’закласці боепрыпас’ (XVII ст.), прэфіксальнага дзеяслова, ад ст.-рус. рядити ’рабіць, рыхтаваць, кіраваць’ < рядъ, гл. рад. Шанскі, 2, З, 61. Словы гэтай мадэлі ў іншых слав. мовах маюць іншыя значэнні, напр. польск. zarząd ’кіраўніцтва’, славен. záred ’парыў; маладняк’, што зыходзяць з таго ж прасл. rędъ.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кіт 1 ’вялікая марская млекакормячая жывёліна’ (ТСБМ), «зямля стаіць на чатырох кітох» (Сержп. Пр.). Ст.-рус. китъ — запазычанне з грэч. κῆτος ’вадзяная пачвара’ (Фасмер, Этюды, 89; Шанскі, 2, 8, 139).
Кіт 2 ’вязкае рэчыва для замазвання шчылін паміж шыбамі і рамай у вокнах’ (ТСБМ, Нас., Шат., Сцяшк., Гарэц., Янк. Мат., Касп., КЭС, лаг). Укр. кит ’тс’. Запазычанне праз польск. kit ’тс’ з ням. Kitt ’тс’ (Слаўскі, 2, 177; ЕСУМ, 2, 438–439).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)