primary2 [ˈpraɪməri] adj.
1. першапачатко́вы, са́мы ра́нні, пе́ршы;
a primary source першакрыні́ца
2. элемента́рны, пачатко́вы;
a primary school пачатко́вая шко́ла (у Вялікабрытаніі – ад 5 да 11 гадоў)
3. асно́ўны, найважне́йшы;
a matter of primary impor tance спра́ва першапачатко́вай ва́жнасці
4. ling.
1) каранёвы;
a primary word каранёвае сло́ва
2) асно́ўны;
a primary stress гало́ўны на́ціск
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
finally [ˈfaɪnəli] adv.
1. нарэ́шце; у рэ́шце рэшт, урэ́шце
2. у канцы́, напрыканцы́, на заканчэ́нне, у заключэ́нне;
And finally I would like to thank you all for help. І ў заключэнне я хацеў бы падзякаваць усім вам за дапамогу.
3. канчатко́ва;
The matter was not finally settled until later. Справа была канчаткова вырашана толькі пазней.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
ко́нчыцца сов.
1. ко́нчиться, око́нчиться, зако́нчиться;
спекта́кль ~чыўся по́зна — спекта́кль ко́нчился (око́нчился, зако́нчился) по́здно;
2. (иссякнуть, израсходоваться) ко́нчиться;
бензі́н ~чыўся — бензи́н ко́нчился;
3. (завершиться) разреши́ться;
спра́ва ~чылася са́мым нечака́ным чы́нам — де́ло разреши́лось са́мым неожи́данным о́бразом;
4. умере́ть (в муках); ко́нчиться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
éinfach
1.
a про́сты, несклада́ны, звыча́йны
die Sáche liegt ganz ~ — спра́ва зусі́м я́сная
2.
adv про́ста; сапраўды́
das ist éinfach únmöglich — гэ́та про́ста немагчы́ма
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Kárre, Kárren
Kárre f -, -n, Kárren m -s, - вазо́к, та́чка, каля́ска
◊ die ~ läuft schief — ≅ спра́ва не ла́дзіцца
die ~ aus dem Dreck zíehen* — вы́правіць [нала́дзіць] спра́ву
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
wíndig
1.
a
1) ве́траны
2) ве́траны, легкаду́мны
ein ~er Kopf — ве́траная галава́
2.adv
damít sieht es sehr ~ aus — гэ́та спра́ва даво́лі ненадзе́йная
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Бабачка ’матыль’ (Інстр. II). Рус. ба́бочка, укр. (бойк.) ба́бочка ’тс’. Памяншальная форма ад ба́бка (гл.), якая абазначала і розных насякомых. У аснове называння ляжыць уяўленне, што душа памершага (продка, бабулі) працягвае сваё існаванне ў выглядзе матыля. Як семантычную паралель параўн. рус. дыял. ду́шачка ’матыль’ (ад душа́), новагрэч. ψυχάρι ’матыль’ (< ψυχή ’душа’), лац. animula, animulus ’начны матыль’ (< anima ’душа’). Патабня, К истории, 4, 78; РФВ, 7, 69; Праабражэнскі, 1, 10; Фасмер, 1, 100. Але Махэк (Studie, 118 і наст.) лічыць, што справа ідзе аб уяўленні пра «бабу-чарадзейку» (з гэтым згаджаецца Важны, O jménech, 86, гл. таксама Лапацін, Этимология, 1963, 288, дзе прыводзяцца новыя семантычныя аргументы). Не пераконвае Ёль, Elern., 99 (слав. baba ’матыль’ — гэта народнаэтымалагічнае пераўтварэнне першапачатковай элементарнай «вобразнай» асновы тыпу pepe‑, якая маецца ў розных мовах; крытыку гл. Важны, O jménech, 86).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наву́ка, ‑і, ДМ ‑вуцы, ж.
1. Сістэма ведаў аб заканамернасцях развіцця прыроды, грамадства, мыслення і спосабах уздзеяння на навакольны свет. Савецкая навука. // Работа ў той ці іншай галіне ведаў як прафесія. Займацца навукай.
2. Асобная галіна гэтых ведаў. Астраномія — навука аб нябесных целах. Гуманітарныя навукі. Матэматычныя навукі. // Напрамак у якой‑н. галіне ведаў, які называецца па імені заснавальніка.
3. толькі адз. Навыкі, веды, якія чалавек атрымлівае ў выніку свайго навучання або жыццёвага вопыту. [Дзед Сымон:] — Не, браце, кожная справа патрабуе розуму, навукі. Ізноў жа, каб хаценне, бо любая справа патрабуе, каб яе любілі. Лынькоў. Купіць касу — о, гэта штука! Яшчэ больш важная навука — Умець дагнаць касу да ладу І даць ёй выклепку, асаду. Колас.
4. толькі адз. Павучанне, настаўленне: урок. [Якаў:] — Будзеш служыць мне. Усё глупства выкінь з галавы. Глядзі! .. [Грэчка:] — Што ты, што ты, Якаў! Цяпер я навучаны. Буду помніць навуку гэту доўга... Мележ.
5. толькі адз. Разм. Навучанне, вучоба. Да ўсяго быў [Янка] здатны, як да работы, так і да навукі. Якімовіч. Нялёгка давалася Карпу навука, і Варановіч дзівіўся яго ўпартай настойлівасці і неверагоднай уседлівасці. Дуброўскі.
•••
Дакладныя навукі — навукі, заснаваныя на матэматыцы.
Доктар навук гл. доктар.
Кандыдат навук гл. кандыдат.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
я́сны, ‑ая, ‑ае.
1. Яркі, светлы. Ясныя колеры залівалі заводскі двор. Чорны. На ясным небе загараліся зоркі. Колас.
2. Бязвоблачны, бясхмарны, чысты. У небе не было ні хмаркі, стаяў ясны сонечны дзень. Гурскі. Не пакідай, мой вечар ясны, Злажыўшы крылы на зары, Як месяц чысты, непагасны, Як рэха летняе ў бары. Вярба. // перан. Нічым не засмучаны; ціхамірны. Твар у.. [Кіры] быў чысты, ясны. Карпаў.
3. перан. Які не патрабуе дадатковага тлумачэння; зразумелы, просты. Усе ўважліва слухаюць простыя і ясныя словы. Якімовіч. [Міканор:] — Адным словам, абстаноўка ясная. Мележ.
4. Акрэслены, добра бачны, выразна ўспрымальны. Ясныя абрысы гор. Ясная дыкцыя. Ясны почырк. Ясны гук званоў. □ Глядзі, якія ясныя шляхі Адкрыты перад намі. Кірэенка.
5. Лагічны, пераканаўчы, дакладны. Ясны адказ. // Здольны лагічна мысліць. Ясны розум падказваў Кастусю, што яшчэ не ўсё страчана. Якімовіч. Галава была на дзіва яснай, светлай, увага іранічна сканцэнтраванай. Васілёнак.
6. Уст. Знатны, вяльможны, багаты. Нарэшце пасланец перадае лёкаю ад яснай пані 25 рублёў гасцінца і абяцанне прыбаўкі 5 рублёў у месяц да яго заробку. Мядзёлка.
•••
Навесці цень на ясны дзень гл. навесці.
Як гром з яснага неба гл. гром.
Ясная справа гл. справа.
Ясны сокал (нар.-паэт.) — тое, што і сокал (у 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
wspólny
wspóln|y
агульны; супольны;
~a uprawa roli — супольная апрацоўка зямлі;
~e użytkowanie — супольнае карыстанне;
wspólny interes — агульная справа;
~y mianownik мат. агульны дзельнік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)