прылі́пчывы, ‑ая, ‑ае.
1. Які лёгка і добра прыліпае, прыстае. Прыліпчывая гразь. Прыліпчывая смала.
2. перан. Разм. Які лёгка перадаецца іншым; заразны. Прыліпчывая хвароба.
3. перан. Разм. Надакучлівы, назойлівы. Прыліпчывы чалавек. Прыліпчывы субяседнік.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́кінуць, -ну, -неш, -не; -кінь; -нуты; зак.
1. каго-што. Кідаючы, выдаліць, пазбавіцца ад чаго-н. непатрэбнага, лішняга.
В. ілюстрацыю.
В. грошы на вецер (перан.). В. прагульшчыка з завода (перан.).
2. перан., што. Абвясціць, аб’явіць (разм.).
В. лозунг.
3. перан., што. Пусціць, накіраваць.
В. тавар на рынак (пусціць у продаж; разм.).
4. што. Падняць, вывесіць.
В. сцяг.
5. што. У спартыўных практыкаваннях: выставіць, высунуць рэзкім рухам.
В. руку ўперад.
6. што. Учыніць, устроіць (разм.).
В. жарт. В. штуку.
|| незак. выкіда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і выкі́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. вы́кід, -у, М -дзе, м. (да 5 знач.).
|| прым. выкідны́, -а́я, -о́е (да 1 знач.; спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
авало́даць, -аю, -аеш, -ае; зак.
1. кім-чым. Узяць сілай, захапіць, завалодаць.
А. крэпасцю.
2. перан., кім-чым. Падпарадкаваць сабе, надаць чаму-н. патрэбны кірунак.
А. увагай.
А. сабой (вярнуць самавалоданне, супакоіцца).
3. (1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.), перан., кім-чым. Ахапіць, апанаваць (пра стан, думкі, пачуцці).
Стома авалодала ўсім целам.
4. перан., чым. Трывала засвоіць што-н., вывучыць, навучыцца карыстацца.
А. замежнай мовай.
А. прафесіяй.
|| незак. авало́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. авало́данне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
разгарэ́цца, -ру́ся, -ры́шся, -ры́цца; -ры́мся, -рыце́ся, -ра́цца; -ры́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пачаць моцна гарэць.
Дровы ў печы разгарэліся.
2. перан. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаць чырвоным, гарачым (ад хвалявання, узбуджэння і пад.).
Шчокі разгарэліся.
3. перан. Моцна ўзбудзіцца.
Разгарэліся спрэчкі.
4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Узмацняючыся, дайсці да высокай ступені напружання, развіцця.
Спрэчка разгарэлася.
Бой разгарэўся.
|| незак. разга́рвацца, -аюся, -аешся, -аецца і разгара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ры́цар, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. У сярэдневяковай Еўропе: феадал, які належаў да ваенна-землеўладальніцкага саслоўя, а таксама цяжкаўзброены воін, які знаходзіўся ў васальнай залежнасці ад свайго сюзерэна.
Р. журботнага вобраза (пра Дон-Кіхота, героя рамана Сервантэса). Р. без страху і дакору (перан.: пра смелага, ва ўсім бездакорнага чалавека; высок.). Р. плашча і кінжала (перан.: тайны грабежнік і забойца; кніжн.).
2. перан. Самаадданы, высакародны чалавек (высок.).
Р. рэвалюцыі.
|| прым. ры́царскі, -ая, -ае.
Рыцарскія даспехі.
Р. ўчынак.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Rückendeckung
f -, -en вайск. тылаво́е прыкрыццё; перан. падтры́мка, дапамо́га, (пад)страхо́ўка;
sich (D) ~ verscháffen перан. забяспе́чыць сабе́ падтры́мку, застрахава́ць сябе́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Ábweg
m -(e)s, -e кру́жны шлях, паваро́т (з дарогі); перан. няпра́вільны шлях
auf ~e geráten* — перан. збі́цца з даро́гі [пуці́]
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
калю́чы, -ая, -ае.
1. Які мае калючкі, з калючкамі.
К. дрот.
Калючая ружа.
2. Які колецца, робіць уколы.
Калючая барада.
К. ржэўнік.
3. перан. Са злой насмешкай, нядобры.
Калючае слова.
К. позірк.
4. перан. Які непрыхільна, недаверліва ставіцца да ўсяго; нелюдзімы, злосны (пра чалавека).
|| наз. калю́часць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
насы́ціцца, -сы́чуся, -сы́цішся, -сы́ціцца; зак.
1. Наесціся ўволю.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Прасякнуцца, набрыняць якім-н. рэчывам; увабраць у сябе што-н.
Зямля насыцілася вільгаццю.
3. перан. Поўнасцю задаволіць свае патрэбы, жаданні і пад. (разм.).
|| незак. насыча́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.
|| наз. насычэ́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
намалаці́ць, -лачу́, -ло́ціш, -ло́ціць; -ло́чаны; зак., чаго.
1. Нарыхтаваць малацьбой.
Н. тону гароху.
2. перан. Пабіць, разбіць нейкую колькасць чаго-н. (разм.).
Колькі талерак намалацілі!
3. перан. Хутка нагаварыць чаго-н. (разм.).
|| незак. намало́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).
|| наз. намало́т, -у, М -ло́це, мн. -ы, -аў, м.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)