ляшы́ць, ‑шу, ‑шыш, ‑шыць; незак., што і без дап.
Абл. Разбіваць участак зямлі на палосы. Ляшыў Мікіта Жыта, І, як на злосць, яму Валы скрывілі баразну. Купала.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
многапаку́тны, ‑ая, ‑ае.
Які перанёс многа пакут; поўны пакут. Многапакутны народ. □ Тут, на зямлі многапакутнай, Каля дарогі кожны схіл Асветлен зоркай пяцікутнай, Узнятай на гарбах магіл. Аўрамчык.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
наме́раць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.
1. Адмераць у якой‑н. колькасці. Намераць зямлі. Намераць матэрыі. Намераць жыта.
2. Мераючы, вызначыць колькасць чаго‑н. Намераць дзесяць кіламетраў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
незаўва́жна, прысл.
Разм. Непрыкметна, неўзаметку. Неўзабаве адзін з самалётаў прабег па зямлі, незаўважна адарваўся і знік у ледзь прасветленай прасторы. Кавалёў. За працай незаўважна пралятаў дзень. Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
тво́рца, ‑ы, м.
Разм. Тое, што і тварэц. Творца вялікага шчасця — Савецкай зямлі чалавек. Танк. Прывет, галактыка! Прывет табе маскоўскі Прыслаў народ наш — творца і змагар. Хведаровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
усеўла́ддзе, ‑я, н.
Неабмежаваная ўлада. Барацьба за трывалы, справядлівы мір на зямлі супраць прыгнечання і эксплуатацыі, супраць усеўладдзя манаполій, сацыяльнай несправядлівасць. — гэта справа ўсяго перадавога чалавецтва. «Звязда».
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ю́рскі, ‑ая, ‑ае.
Спец. Які мае адносіны да юры, уласцівы ёй. Юрскі вапняк. Юрская флора.
•••
Юрскі перыяд (юрская сістэма) — другі (сярэдні) перыяд мезазойскай эры ў гісторыі Зямлі.
[Ад геагр. назвы.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
зме́сці, змяту́, змяце́ш, змяце́; змяцём, змецяце́, змяту́ць; змёў, змяла́, -ло́; змяці́; зме́цены; зак., што.
1. Метучы, зняць, сцерці, скінуць з паверхні чаго-н.
З. пыл з лавы.
З. усё на сваім шляху.
З. з твару зямлі каго-, што-н. (перан.: знішчыць).
2. Метучы, згрэбці ў адно месца, у кучу.
З. смецце ў куток.
|| незак. змята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.
|| наз. змята́нне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пакло́н, -у, мн. -ы, -аў, м.
1. Нахіленне галавы або верхняй часткі тулава ў знак прывітання, удзячнасці, пакорнасці і пад.
Нізкі п.
Зямны п. (да зямлі). Адбіваць паклоны (кланяцца). Біць паклоны (кланяцца ў час малітвы).
2. перан. Пажаданне дабра, шчасця, прывітанне.
Паслаць, перадаць п. каму-н.
◊
Ісці з паклонам да каго (разм.) — звяртацца з просьбай аб дапамозе, садзейнічанні да каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прыхілі́цца, -хілю́ся, -хі́лішся, -хі́ліцца; зак.
1. Нахіліцца, нагнуцца трохі ўніз.
Дрэвы прыхіліліся да зямлі.
2. да каго-чаго. Шчыльна наблізіцца да чаго-н., прыпасці да каго-н.
Дзіця прыхілілася да бацькі.
3. перан., да каго. Знайсці спагаду ў каго-н., адчуць прыхільнасць да каго-н.
Няма ёй да каго п.
|| незак. прыхіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца і прыхі́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)