экзеку́тар, ‑а, м.
1. Чыноўнік, які загадваў гаспадарчымі справамі і наглядам за знешнім парадкам у якой‑н. дзяржаўнай установе царскай Расіі.
2. Уст. Той, хто ўчыняў экзекуцыю або кіраваў ёю.
[Ад лац. exsecutor — выканаўца.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Або́з ’гуж павозак’ (БРС, Бяльк., КТС), укр. обіз, рус. обоз, чэш. oboz, польск. obóz да ob‑vozъ, гл. вязці. Арэальна абмежаванае слова, якое можна разглядаць або як запазычанне з адной славянскай мовы ў другую (у чэшскай і польскай з усходнеславянскіх) Махэк₂, 406, і немагчыма гаварыць аб яго праславянскім характары або запазычанні ці кальцы з неславянскіх моў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́шнік 1 ’дама ў картах’ (Нас., Гарэц., Бяльк.). Укр. ви́шник ’тс’. Запазычанне з польск. wyżnik ’тс’, якое калькіруе чэш. svršek ’дама’. Чэш. у сваю чаргу з’яўляецца перакладам ням. Ober ’дама або карта вышэй Unterʼa — валета’ (Чэрнышаў, РР н. с., 1928, 2, 61).
Вы́шнік 2 ’гара, вышкі’ (Бяльк.). Ад вышкі або ад выш‑ (гл. вышка). Параўн. вышкі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Разе́тка ’сабраныя ў пучок стужка, шнур’, ’маленькі сподачак’, ’элемент арнаменту’, ’прыстасаванне для ўключэння электрычных прыбораў’, ’абажур для электрычнай лямпы ў выглядзе раструба’, ’кружок з адтулінай у сярэдзіне, каб засцерагчы падсвечнік ад кропель стэарыну, воску’ (ТСБМ, Сцяшк.). З ням. Rosette ’разетка (упрыгожанне)’ або франц. rosette ’ружачка’ непасрэдна або праз пасрэдніцтва рускай мовы, параўн. рус. розе́тка з шэрагам значэнняў.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Супо́л ’вузел на нітцы, вяроўцы і інш.’ (беласт., Сл. ПЗБ). З польск. supeł ’вузел’, форма з мазурэннем; у гаворках таксама szupeł, szypuł/sypuł, каш. šipeł ’тс’ і г. д. Борысь (587) мяркуе аб сувязі з szypułka ’сцябло, на якім знаходзіцца кветка або плод’ і прапаноўвае як пераходнае звяно значэнне ’завязь (кветкі або садавіны), якая мае форму звітага шарыка, вузла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аэрата́ксіс
(ад аэра- + таксісы)
перамяшчэнне мікраарганізмаў або рухомых клетак мнагаклетачных арганізмаў да крыніцы кіслароду або ад яе.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
дэ́йдвуд
(англ. deadwood)
насавая або кармавая падводная частка судна ў месцы спалучэння кіля з фарштэўнем або ахтэрштэўнем.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
кне́хты
(гал. knecht)
парныя тумбы на палубе судна або на прыстані для замацавання швартовых або буксірных канатаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Вя́ска ’сена, салома, канюшына, увязаныя ў рэзгіні ці ў вяроўку або лейцы’ (докш., Янк. Мат.). Да вя́зка, вяза́ць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Кы́чма ’бязрогая або з кароткімі рагамі карова’ (Клім.). Да *кык‑ьма < прасл. kyką. Параўн. чэш. kikaty ’тупы’. Гл. кіч.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)