~ныя асаблі́васці слоў — форма́льные осо́бенности слов;
атрыма́ць ф. дазво́л — получи́ть форма́льное разреше́ние;
~ныя адно́сіны да спра́вы — форма́льное отноше́ние к де́лу;
~ная дэмакра́тыя — форма́льная демокра́тия;
○ ~ная ло́гіка — форма́льная ло́гика
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«АРХІ́Ў Я́НА ЗАМО́ЙСКАГА»
(«Archiwum Jana Zamoyskiego kanclerza i hetmana wielkiego koronnego»),
зборнік дакументаў за 1553—84 канцлера Польшчы і вял. кароннага гетмана Я.Замойскага. Выдадзены ў 1904—13 у Варшаве ў 3 тамах. Пісьмовыя крыніцы выяўлены выдаўцом В.Сабескім у б-цы ардынацыі Замойскіх. Змешчана перапіска Я.Замойскага з Радзівіламі, Алелькавічамі, Валовічамі, Кішкамі і інш. магнатамі, уплывовымі паліт. і дзярж. дзеячамі ВКЛ. Адлюстраваны ваенна-паліт. і царк.-рэліг. адносіны Польшчы з ВКЛ, Расіяй, Турцыяй, Валахіяй і інш, дзяржавамі, сямейна-бытавыя справы магнатаў.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВАРША́ЎСКІ ДАГАВО́Р 1768.
Заключаны паміж Расіяй і Рэччу Паспалітай 6 сак. ў Варшаве па патрабаванні рас. боку ва ўмовах заняпаду Рэчы Паспалітай. Урад Кацярыны II выкарыстаў пытанне аб раўнапраўі дысідэнтаў-некатолікаў — праваслаўных і пратэстантаў — для ўмяшання ва ўнутр.справы Польшчы. Паводле дагавору дысідэнты атрымлівалі роўныя з каталікамі правы, аднак захоўваліся асн. законы Рэчы Паспалітай (выбарнасць караля, ліберум вета і інш.). Варшаўскі дагавор садзейнічаў далейшаму аслабленню краіны і забяспечваў паліт. панаванне царызму ў Польшчы.
Вынікам Варшаўскага дагавора было стварэнне Барскай канфедэрацыі.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ВЕ́РХНІ ЗЕ́МСКІ СУД,
саслоўны дваранскі судовы орган у Расійскай імперыі, у т. л. на Беларусі, у канцы 18 ст. Дзейнічаў на падставе «Устанаўлення для кіравання губерняў Усерасійскай імперыі» ад 7.11.1775. Складаўся з дэпартаментаў крымін. і цывільных спраў. Разглядаў крымін.справы, за якія абвінавачаны мог быць асуджаны да смяротнага пакарання, пазбаўлення гонару або да публічнага пакарання. Кампетэнцыя Верхняга земскага суда па цывільных справах выразна не была вызначана. Ён быў і апеляцыйнай інстанцыяй для ніжняга земскага суда. Засядаў 3 разы ў год. У 1797 скасаваны.
эстонскі пісьменнік. Майстар навелы. Вучыўся жывапісу ў Тарту і Пецярбургу. Друкаваўся з 1908. Першая кніга — камедыя «Кашмары» (1924). У кнігах навел (усіх 9) «Чорны крыж» (1925), «Бунт мазгоў» (1926), «Самасуд» (1932), «Справы навыварат» (1935) і інш., рамане «Бадзяга» (1927) — паўсядзённая рэчаіснасць, жыццё і характары абяздоленых людзей тагачаснай Эстоніі, напружаны драматызм, спалучэнне элементаў фантастыкі і рэалізму.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
fórtkönnen
*vi
1) магчы́ пайсці́
ich kónnte der Geschäfte wégen nicht früher fort — мяне́ затрыма́лі спра́вы
2) мець магчы́масць праця́гваць ру́хацца
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Вілаво́дзіць ’блытаць; зводзіць з прамога шляху’; ’зблытваць справу, цягнуць яе’ (Нас.). Складаным словам стала пад уплывам народнай этымалогіі. Насовіч (Нас., 57) справядліва суадносіць яго з літ.žviluóti ’хістацца, калыхацца’, параўн. паўн.-рус.вила́вить ’хітраваць’, пск., цвяр., пецярб.вила́ ’хітрун, чалавек, які лёгка пераключаецца з адной справы на другую’. З падобным значэннем ужываецца і бел.вілавло́днік, вілаво́дніца ’хлус, спрытны чалавек, які ўжывае выкруты, хітрыкі’ (Нас.). Сюды ж вілаводны, вілаводства, вілавожанне, звілаводзіць (Нас.). Магчыма, таксама да вірла (гл.), хаця словаўтварэнне няяснае.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тако́вы ’такія’: таковы справы (Ласт.), ст.-бел.таковый ’такі’ (КГС), сюды ж такаво́ ’так сабе’ (Сцяшк.), такаво́‑сякаво́ ’абы-як, хоць як, як ні ёсць’ (Нас.). Параўн. укр.токо́вий, дыял.тако́в ’такі’, рус.тако́в, польск., н.-луж.takowy, чэш.takový, славен.tákov, серб.-харв.та̀кав, балг.такъ́в, макед.таков, ст.-слав.таковыи ’тс’. Прыметнік і прыслоўе ад *tak(o) (гл. так, такі), параўн. суфіксальныя наватворы такоўскі, таковасты, такаву́ткі. Гл. ESSJ SG, 2, 643; Фасмер, 5, 13, а таксама сякаво.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
brief1[bri:f]n.
1. каро́ткі вы́клад, зво́дка, рэзюмэ́;
stick to one’s brief прытры́млівацца гало́ўнага
2.BrE,law каро́ткі пісьмо́вы вы́клад спра́вы (складзены салісітарам для барыстара)
♦
hold no brief for smb./smth.BrE, fml не абараня́ць каго́-н./што-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
syllable[ˈsɪləbl]n.
1.ling. склад;
words of one syllable аднаскладо́выя сло́вы
2. :I know every syllable of the matter. Я ведаю кожную дэталь справы.
♦
not a syllable ні гу́ку, ні сло́ва;
in words of one syllable про́ста, я́сна, недвухсэнсо́ўна
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)