Кастрычніцкае ўзброенае паўстанне ў Петраградзе (1917) 6/314; 9/617, гл. Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
бу́ква лі́тара, -ры ж.;
строчна́я бу́ква мала́я лі́тара;
прописна́я бу́ква вялі́кая лі́тара;
◊
бу́ква в бу́кву лі́тара ў лі́тару;
бу́ква зако́на лі́тара зако́ну;
остава́ться мёртвой бу́квой застава́цца мёртвай лі́тарай;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ке́ліх ’вялікая, звычайна высокая чарка’ (ТСБМ, Сл. паўн.-зах., Нас., Касп., Гарб., Гарэц.). Ст.-бел. келихъ (з 1677 г.) < польск. kielich (Булыка, Запазыч., 153) < с.-в.-ням. kelch ’тс’ (Кюнэ, Poln., 64).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Мацар ’уладальнік’ (Дунін–Марцінкевіч), ст.-бел. моцаръ ’уладар’, ’волат’ запазычана са ст.-польск. mocarz ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 21). Мацарства ’ўладанні’ (там жа) < польск. mocarstwo ’вялікая дзяржава’ < ст.-польск. mocarzstwo ’моц, сіла’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Мякката́, мʼяккота́ ’вялікая мяккасць’ (ТС), укр. мʼякота, мнякота, рус. наўг. мягкота́ ’тс’, чэш. měkkota, ст.-славен. mehkóta, серб.-харв. меко̀та, мекоћа, макед. мекота, мекотија, балг. мекота́, мекоти́я. Прасл. mękota. Да мя́ккі (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
кацёл, катла́, мн. катлы́, катло́ў, м.
1. Вялікая металічная пасудзіна круглай формы (для награвання вады, прыгатавання ежы і пад.).
Наліць вады ў к.
2. Пра харчаванне з агульнай кухні.
Ротны к.
Агульны к.
3. Закрытая пасудзіна для ператварэння вады ў пару.
Паравы к.
4. перан. Поўнае акружэнне воінскай групоўкі.
Мінскі «кацёл».
|| прым. катло́вы, -ая, -ае (да 1—3 знач.) і каце́льны, -ая, -ае (да 3 знач.).
Кацельная ўстаноўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ззя́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е; незак.
1. Вылучаць ззянне.
Ззяюць зоркі.
На грудзях ветэрана ззяюць узнагароды.
2. перан., чым і ад чаго. Блішчаць, выражаючы якія-н. пачуцці (пра вочы), або свяціцца радасцю, шчасцем і пад. (пра чалавека).
Вочы ззяюць ад шчасця.
Твары людзей ззялі радасцю.
3. Тое, што і зеўраць.
У адной са сцен ззяла вялікая прабоіна.
|| наз. ззя́нне, -я, н. (да 1 знач. і пра вочы, твар, да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
про́рва, -ы, мн. -ы, -аў, ж.
1. Стромкі і глыбокі абрыў; бездань.
Сарвацца ў прорву.
На краі прорвы (таксама перан.: на краі гібелі).
2. перан. Прынцыповае разыходжанне ў чым-н.
Пасля гэтай спрэчкі паміж імі лягла п.
3. Вельмі вялікая колькасць каго-, чаго-н. (разм.).
Паспрабуй накарміць такую прорву.
П. грошай.
4. Пра каго-, што-н., што паглынае, пажырае многа чаго-н. (разм., неадабр.).
Якая п.: не ўкарміць яго!
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́нны, -ая, -ае.
1. Які адбываецца ў час сну, звязаны са сном.
С. стан.
Соннае дыханне.
2. Вялы, неактыўны ад жадання спаць, які яшчэ не зусім прачнуўся.
Соннае дзіця.
3. перан. Пасіўны, бяздзейны.
Соннае жыццё.
4. Снатворны (пра лекі).
Сонныя кроплі.
○
Сонная артэрыя — вялікая парная артэрыя з двух бакоў шыі.
Сонная хвароба — інфекцыйнае захворванне, якое характарызуецца моцнай санлівасцю.
◊
Як сонная муха — запаволены і вялы.
|| наз. со́ннасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
In magno magni capiuntur flumine pisces
У вялікай рацэ водзіцца вялікая рыба.
В большой реке водится большая рыба.
бел. Вялікаму каню ‒ вялікі хамут. Вялікага сабакі ‒ вялікі брэх. Які размах, такі палёт.
рус. Большому ‒ большая дорога. Большое большому надобно.
фр. Tel navire telle eau (Каков корабль, такова и вода).
англ. A great leap gives a great shake (От большого прыжка большое сотрясение).
нем. Großer Vogel, großes Netz (Большая птица ‒ большое гнездо).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)