цывілізава́ць, ‑зую, ‑зуеш, ‑зуе; зак. і незак., каго-што.

Зрабіць (рабіць) цывілізаваным; далучыць (далучаць) да цывілізацыі. Цывілізаваць адсталыя плямёны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

шмя́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Разм.

1. каго-што. Упускаць, кідаць, утвараючы глухі гук.

2. Стукаць, утвараючы глухі гук.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

экспатрыя́цыя, ‑і, ж.

Дабравольнае ці прымусовае высяленне каго‑н. за межы радзімы, якое звязана звычайна з пазбаўленнем праў грамадзянства.

[Ад лац. ex — з і patria — радзіма.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

імітава́ць

(польск. imitować, ад лац. imitari)

1) па-майстэрску пераймаць каго-н., што-н. (напр. і. салаўіны спеў);

2) падрабляць што-н. пад што-н. (напр. і. пад арэх);

3) паўтараць музычны матыў у другім голасе на інтэрвал вышэй або ніжэй.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

дагле́дзець, дагляда́ць, даглядзе́ць (праглядзець да канца) bis zu Énde ánsehen*;

2. (не выпускаць з-пад увагі) áufpassen vt (каго-н auf A);

3. (клапаціцца) Sórge trágen* (пра каго-н für A);

не дагле́дзець überséhen* vt, nicht bemérken vt

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

улюбёны

1. (любімы, упадабаны) Líeblings-, belíebt; gelíebt;

2. уст (закаханы ў каго-н) verlíebt;

быць улюбёным у каго-н in j-n verlíebt sein; in j-n verschóssen sein (разм);

улюбёны па ву́шы verlíebt bis über die [béide] Óhren

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

◎ Надаража́цца ’здзекавацца’ (Бяльк.), ’рабіць наперакор, на злосць; дражніцца, кпіць’ (жлоб., Жыв. сл.), надражицца ’ганьбаваць, здзекавацца, рабіць прыкрасць’ (Нас.), надари‑ жывацца ’дражніцца з кім-н., злаваць каго-н.’ (міёр., Нар. сл.), надаражацца ’зрабіць што-небудзь назло’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ), рус. надориживаться ’фанабэрыцца, выхваляцца чым-небудзь’, надражнАться ’насміхацца’. Калі прыняць за зыходную форму са слоўніка Насовіча, найбольш верагодна да дражніць (гл.), якое можа выступаць у рускіх гаворках у форме дражить, драживать (СРНГ), тады іншыя формы ўзніклі шляхам устаўкі галоснага перад р (другаснае поўнагалоссе?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скло́ннасць ‘схільнасць, дар, талент’, ‘прыхільнасць’ (Ласт.), сюды ж скланяць ‘схіляць у карысць каго-небудзь ці чаго-небудзь’, скло́нны ‘прыхільны’ (там жа), ст.-бел. склонити ‘схіліць’ (Альтбаўэр), параўн. рус. скло́нность, склоня́ть, скло́нный ‘тс’. Паводле Кохмана (Stosunki, 125–126), насуперак Фасмеру (3, 642: калька франц. inclination ‘схільнасць’), з польск. skłonność — калька з лац. inclinatio ‘тс’, што трапіла ў рускую мову праз старабеларускую, гл. таксама Віткоўскі, Słownik, 173. У сучаснай літаратурнай мове калькуюцца ўтварэннямі з коранем ‑хіл‑, што не выключае захавання народных форм ад кланіць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Скума́ць ‘разумець, дагадвацца’ (Нас.); параўн. польск. skumać ‘вывучаць’, чэш. zkoumati ‘вывучаць, даследаваць’, славен. skumati ‘ціха, няясна выяўляць свае жаданні’, ‘мець падазрэнні на каго-небудзь’, укр. палес. скума́сни ‘нудны, паганы, страшны’ (Лысенка, ССП). З прасл. *sъkumati < ад і.-е. кораня *kou‑m‑ з s‑mobile (гл. Куркіна, Этимология–1971, 61 і наст.; Трубачоў, Труды, 1, 284). Роднасным лічыцца слав. čuti, čujǫ з зыходным і.-е. коранем *keu̯‑/*skeu̯‑ (гл. Махэк₂, 716; Бернекер, 1, 643). Не выключана сувязь з куме́каць ‘цяміць, кеміць, разбірацца, разумець’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Трыбу́на ‘ўзвышэнне для выступлення прамоўцы’, ‘месца, дзе праходзіць грамадская дзейнасць каго-небудзь’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ‘месца для выступоўца’ (Вруб.), трібу́на ‘тс’ (Бяльк.). Праз рускую ці польскую мовы запазычана з франц. tribune ці італ. tribuna, якое з с.-лац. tribuna ‘трон епіскапа’, а апошняе — з лац. tribūnal ‘вышэйшае, узнятае месца для абвяшчэння прамоў’, ‘трыбуна суддзі, правадыра’ < tribūnus ‘начальнік гарадскога квартала, які ў Старажытным Рыме называўся tribus ‘чыноўнік, народны трыбун’ (Чарных, 2, 262; Голуб-Ліер, 489; SWO, 1980, 779; ЕСУМ, 5, 634).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)