хмуры́нка, ‑і, ДМ ‑нцы; Р мн. ‑нак; ж.
Памянш.-ласк. да хмурына; хмарка, воблачка. На небе ні хмурынкі; сонца пячэ, як летам. Пташнікаў. Неба сіняе-сіняе, плывуць па ім, нібы гусі-лебедзі, белыя хмурынкі. Навуменка. // перан. Пра тое, што азмрочвае, засмучае. А нада мной, як рой, снуюць Хмурынкі горкага адчаю. Астрэйка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
цянёк, ‑ньку, м.
Зацененае, халаднаватае месца; халадок. Ляжала ў цяньку дварняжка і цікавала вачыма за спакойнымі рухамі дзеда. Лынькоў. Сонца пачынае прыпякаць. Але хавацца ад яго куды-небудзь у цянёк не хочацца. Васілёнак. Цякла тут з лесу невялічка Травой заросшая крынічка, Абодва берагі каторай Лазняк, ракітнік абступалі; Бруіліся ў цяньку іх хвалі. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
revolution [ˌrevəˈlu:ʃn] n.
1. рэвалю́цыя (таксама перан.)
2. рэвалю́цыя;
a cultural/social/scientific revolution культу́рная/сацыя́льная/навуко́вая рэвалю́цыя;
Computer technology has caused a revolution in business practices. Камп’ютарныя тэхналогіі зрабілі рэвалюцыю ў сферы бізнесу.
3. (around/on) абаро́т;
The earth makes one revolution around the sun each year. Зямля робіць за год адзін абарот вакол Сонца.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Вячэ́рніца 1 ’вячэрняя зорка, планета Венера’ (Інстр. I, Касп., Мат. Гом.), Укр. вечерниця, рус. вечерница, польск. wiecze(o)rnica, памор. večérńica, в.-луж. wječornička, чэш. večerníce, славац. večernica, серб.-харв. večernica, večérnjača, славен. večęrnica, макед. вечерница, балг. вечерница ’тс’. Агульнае ўтварэнне ад večerьnъ ці ад выразу тыпу «вячэрняя зорка». Адносна семантыкі параўн. тураў.: «Вячэрня зора, бо першая з вечара сходзіць» (КСТ).
Вячэ́рніца 2 ’Nyctalus noctula’ (КТС), вячэрнік ’кажан’ (Інстр. II). Ад вячэрні з дапамогай суфікса ‑іц‑а. Назва адлюстроўвае спосаб жыцця кажаноў, якія палююць пасля заходу сонца. Бел. вячэрнік (суф. ‑ік) атрымоўвае фармальную, незалежную паралель у выглядзе рус. вечерник ’вячэрні матылёк’ (Даль), балг. вечерница ’тс’ (БЕР).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вярчэ́нне н фіз, астр Dréhen n -s; Dréhung f -, -en; Kréisen n -s; тэх Rotatión f -, -en; Úmlaufen n -s;
вярчэ́нне Зямлі́ вако́л Со́нца das Kréisen der Érde um die Sónne;
вярчэ́нне вако́л ула́снай во́сі Éigendrehung f -, Éigenrotation f;
вярчэ́нне ўле́ва Línksdrehung f
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
грэць
1. (без дапаўнення) wärmen vi, warm hálten*;
со́нца грэ́е die Sónne wärmt;
кажу́х грэ́е der Pelz hält warm;
2. (каго-н, што-н) (er)wärmen vt; áufwärmen vt (падагрэць);
грэць ру́кі sich (D) die Hände wärmen; перан éinen únehrlichen [únverdienten] Gewinn éinstreichen*
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
заслані́ць, засланя́ць разм
1. verhüllen vt, bedécken vt, verdécken vt;
хма́ры заслані́лі со́нца die Wólken verhüllten die Sónne;
заслані́ць каму-н святло́ j-m im Licht stéhen*;
заслані́ць від die Áussicht verspérren;
2. перан (выцясніць) verdúnkeln vt, verhüllen vt; verwíschen vt, verdrängen vt
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
зіхатлі́вы, ‑ая, ‑ае.
Які блішчыць, ззяе яркім, пералівістым святлом. Калі ўзнялося зіхатлівае сонца, над танкавымі калонамі ў бязвоблачным лагодным небе паявіліся нашы знішчальнікі. Мележ. // Напоўнены яркім ззяннем, святлом, бляскам. Раніца стаяла яркая, зіхатлівая. Шчарбатаў. // перан. Вельмі яркі, асляпляльны. Зіхатлівая прыгажосць гэтай дзяўчыны і незвычайная яе адвага ў гэтым .. складаным становішчы збівалі .. [Івана] з тропу. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
загаво́р 1, ‑у, м.
Тайнае пагадненне аб сумесных дзеяннях супраць каго‑, чаго‑н. для дасягнення пэўных мэт, часцей палітычных. Загавор супраць царскай улады. Загавор мяцежнікаў.
загаво́р 2, ‑у, м.
Тое, што і замова. Паставіла [карову] да сонца галавой І загавор чыніла ад заразы. Купала. — Слабы ты загавор ад зубоў ведаеш, — сумным голасам прамовіў Гешка. Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гіз, ‑а і ‑у, м.
Разм.
1. ‑у. Дзеянне паводле знач. дзеясл. гізаваць. Уставіць цялё вока сваё слівянае, сіняватае, прыгледзіцца да сонца, бок падагрэе і пайшло скакаць ды падскакваць. А за ім навыперадкі ўсе. Без гізу гіз. Лынькоў.
2. ‑а. Вялікая муха, самка якой жывіцца кроўю жывёлы, а самец — сокам раслін. Гіз напаў на кароў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)