Verbum

абме́раць, -аю, -аеш, -ае; -раны; зак., каго-што.

1. Тое, што і памераць (у 1 знач.).

2. Адмераць менш, чым трэба, ашукаць.

А. пакупніка.

|| незак. абме́рваць, -аю, -аеш, -ае і абмяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. абме́р, -у, м. і абме́рванне, -я, н.

|| прым. абме́рны, -ая, -ае.

Абмерная вяроўка.

станда́рт, -у, М -рце, мн. -ы, -аў, м.

1. Тыпавы ўзор, мадэль, якім павінна адпавядаць што-н. сваім памерам, формай, якасцю і пад.

Зацверджаны с. вырабаў.

2. перан. Тое, што не мае ў сабе нічога арыгінальнага, своеасаблівага, творчага.

Дзейнічаць па стандарце.

|| прым. станда́ртны, -ая, -ае (да 1 знач.).

субстра́т, -у, М -ра́це, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

1. Тое, што ляжыць у аснове якіх-н. утварэнняў, з’яў.

Мінеральны с. глебы.

2. Пажыўнае асяроддзе, дзе развіваюцца якія-н. арганізмы.

3. Элементы мовы папярэдняга насельніцтва дадзенай тэрыторыі, якія захаваліся ў мове прышэльцаў.

Кельцкі субстрат.

|| прым. субстра́тны, -ая, -ае.

узвы́сіць, -ы́шу, -ы́сіш, -ы́сіць; -ы́шаны; зак., каго-што.

1. Узняць увысь, падняць вышэй навакольнага (паэт.).

2. перан. Надаць каму-, чаму-н. больш высокае становішча, значэнне.

У. каго-н. у чыіх-н. вачах.

◊

Узвысіць голас — тое, што і павысіць голас.

|| незак. узвыша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. узвышэ́нне, -я, н.

факт, -а, М -кце, мн. -ы, -аў, м.

1. Нявыдуманы, сапраўдны выпадак, падзея, тое, што адбылося на самай справе.

Сапраўдны ф.

Паведаміць факты.

Паставіць перад фактам каго-н. (перан.: становішча, калі ўжо нічога нельга змяніць).

2. часц. сцвярдж. Ужыв. са знач. так, сапраўды, бясспрэчна (разм.).

Няўжо ўсе сабраліся? — Ф.!

чацвярці́на, -ы, мн. -ы, -ці́н, ж. (разм.).

1. Чацвёртая частка чаго-н.

Ч. яблыка.

2. Чацвёртая частка бервяна, распілаванага ўдоўж накрыж (спец.).

3. Старажытная пасудзіна ёмістасцю ў адну чацвёртую частку вядра.

4. Тое, што і чацвяртак (у 2 знач.).

|| памянш. чацвярці́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

шпу́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.

1. Невялікі, звычайна драўляны цыліндр, на які намотваецца што-н.

Ш. нітак.

2. Прыстасаванне ў швейных, ткацкіх і пад. машынах для намотвання нітак.

3. Тое, што і шпуля (у 3 знач.; спец.).

|| прым. шпу́лечны, -ая, -ае і шпу́лькавы, -ая, -ае.

эліксі́р, -у, м.

1. Выцяжка з раслін або моцны настой на спірце, кіслотах і пад., ужыв. ў медыцыне, касметыцы.

Рамонкавы э.

2. перан. Пра тое, што бадзёрыць, дае тонус жыццю.

Узбадзёрыцца эліксірам.

◊

Эліксір жыцця — чарадзейны напітак, які імкнуліся атрымаць алхімікі для таго, каб захаваць маладосць.

|| прым. эліксі́рны, -ая, -ае.