рэнтге́н-эквівале́нт

(ад рэнтген + эквівалент)

1) колькасць іанізуючага выпрамянення, эквівалентная па свайму біялагічнаму дзеянню аднаму рэнтгену рэнтгенаўскага або гама-выпрамянення;

2) доза іанізуючага выпрамянення, якая стварае такую ж колькасць пар іонаў, як і доза ў адзін рэнтген.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

напле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; наплёў, -ляла́, -ло́; напляці́; -ле́цены; зак., чаго.

1. Сплесці нейкую колькасць чаго-н.

Н. кошыкаў.

2. перан. і без дап. Нагаварыць рознага глупства, нахлусіць (разм.).

|| незак. наплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нагарадзі́ць, -раджу́, -ро́дзіш, -ро́дзіць; -ро́джаны; зак., чаго.

1. Нарабіць многа перагародак, парканаў, платоў.

Н. рыштаванняў.

2. Наставіць, накідаць у беспарадку вялікую колькасць чаго-н. (разм.).

3. перан. Нагаварыць, напісаць чаго-н. лішняга, непатрэбнага (разм.).

Н. глупства.

|| незак. нагаро́джваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

нагатава́ць, -ту́ю, -ту́еш, -ту́е; -ту́й; -тава́ны; зак., чаго.

1. Назапасіць нейкую колькасць чаго-н.

Н. дроў на зіму.

Н. сена

2. Згатаваць, зварыць у нейкай колькасці.

Н. бульбы.

3. Накіпяціць у нейкай колькасці.

Н. вару.

|| незак. нагато́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

і́мпульс, -у, м.

1. Унутраны штуршок, пабуджэнне, інтэлектуальны або эмацыянальны стымул, што выклікае якое-н. дзеянне.

2. Вектарная фізічная велічыня, колькасць руху, роўная здабытку масы цела на яго хуткасць (спец.).

І. да творчай працы.

|| прым. і́мпульсны, -ая, -ае.

Імпульснае выпрамяненне.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

чо́ртаў, -ава.

1. гл. чорт.

2. Вельмі дрэнны, непрыемны (разм.).

Ч. мароз.

Чортава работа.

3. У спалучэнні са словамі, якія абазначаюць вялікую колькасць, ужыв. для іх узмацнення (разм.).

Чортава процьма.

◊

Чортава вока — акно ў балоце.

Чортаў тузін — пра лічбу 13.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шыша́к¹, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Тое, што і гронка.

Ш. вінаграду.

2. Патаўшчэнне ў выглядзе шышкі на сцёблах некаторых раслін (разм.).

Шышакі чароту.

3. Вялікая колькасць насякомых, якія сабраліся ў адзін ком.

Ш. пчол.

|| прым. шыша́чны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Сці́жма ’вялікая колькасць, мноства’ (ТСБМ; Клім., ЛА, 5), сюды ж і сці́жла ’чарада кароў’ (петрык., Шатал.). Гл. ціжма; пра другасны характар формаў з ‑ма гл. Мельнічук, Зб. Беладзеду, 165.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мілья́рд, ‑а, М ‑дзе, м.; ліч. і наз.

1. Ліч. кольк. Лік і лічба 1.000.000.000. Мільярд дзеліцца на тысячу. // Колькасць, якая абазначаецца лічбай 1.000.000.000. Пяць мільярдаў рублёў.

2. звычайна мн. (мілья́рды, ‑аў). Вялікая колькасць, мноства каго‑, чаго‑н. Мільярды.. агеньчыкаў адсвечваліся і ў сняжынках белага покрыва зямлі, занямеўшай у маркотным ззянні месяца. Колас.

[Фр. milliard.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наадсыпа́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., чаго.

Адсыпаючы адкуль‑н., насыпаць нейкую колькасць чаго‑н. Наадсыпаць для сябе ягад з усіх кошыкаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)