дэклама́цыя

(лац. declamatio = выпрацоўка красамоўства)

1) выразнае чытанне мастацкіх твораў на памяць;

2) перан. штучна ўзнёслая манера гаварыць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кара́н

(ар. qor’ān = чытанне, кніга)

свяшчэнная кніга ісламу, у якой змяшчаюцца догматы і палажэнні мусульманскай рэлігіі.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Кара́н

(тур. koran, ад ар. qur’ān = чытанне, кніга)

свяшчэнная кніга ісламу, у якой змяшчаюцца догматы і палажэнні мусульманскай рэлігіі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АРХІРЭ́ЙСКІЯ ШКО́ЛЫ,

епархіяльныя школы, ніжэйшыя агульнаадукацыйныя саслоўныя (пераважна для дзяцей святароў) навуч. ўстановы. Існавалі ў Расіі ў 1721—37. Выкладаліся: чытанне, граматыка, рэлігія, у некаторых школах — таксама арыфметыка, лац., грэч., славянская, стараж.-яўрэйская мовы. З 1737 паступова пераўтвораны ў духоўныя семінарыі.

Г.В.Сегянюк.

т. 1, с. 527

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

уткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., што ў што.

1. Прымусіць пранікнуць, увайсці, усадзіць што-н. вострае, тонкае.

У. іголку ў клубок.

2. Схаваць, укрыць у што-н.

У. твар у каўнер.

3. Уперці ў што-н.

У. нос у шыбу.

◊

Уткнуць нос у што (разм., неадабр.) — паглыбіцца ў разгляданне чаго-н., пераважна ў чытанне.

Сядзеў, уткнуўшы нос у кніжку.

|| незак. утыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ле́кцыя

(лац. lectio = чытанне)

1) вусны выклад вучэбнага прадмета ў вышэйшай навучальнай установе;

2) публічнае выступленне на якую-н. тэму.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

літарату́рны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да мастацкай літаратуры. Літаратурная спадчына. Літаратурны твор. // Які мае адносіны да вывучэння літаратуры, літаратур. Літаратурны гурток. Літаратурны інстытут. // Які мае адносіны да якога‑н. твора мастацкай літаратуры, узяты з якога‑н. твора мастацкай літаратуры. Літаратурны вобраз. Літаратурны герой.

2. Які звязаны са стварэннем мастацкіх, крытычных і публіцыстычных твораў. Літаратурная праца. □ Літаратурная дзейнасць Змітрака Бядулі пачалася ў пачатку дваццатага стагоддзя. Каваленка.

3. Які мае адносіны да літаратараў; пісьменніцкі. Літаратурнае асяроддзе.

4. Які адпавядае нормам, замацаваным у пісьменнасці, літаратуры. Літаратурны стыль. Літаратурнае вымаўленне.

•••

Літаратурнае чытанне гл. чытанне.

Літаратурная мова гл. мова.

Літаратурны фонд гл. фонд.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Па́сія 1 ’набажэнства пасля вячэрні ў нядзелі Вялікага посту ў памяць пакут Госпада — чытанне перадвялікадных евангелляў’ (Нас.). З польск. pasja ’пакуты Госпада’, якое з лац. passio < pati ’цярпець, пераносіць пакуты’ (Брукнер, 398).

Па́сія 2 ’раздражнёнасць, раз’юшанасць, лютасць’ (Нас.), ст.-бел. пассия, пассыя ’страсць’ (пач. XVII ст.) запазычана са ст.-польск. passyja ’тс’, якое з лац. passio, ‑ōnis ’страсць, афект’ (Булыка, Лекс. запазыч., 136; Варш. сл., 4, 75).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

паха́джваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.

Тое, што і пахаджаць. На гэты раз чытанне штось не ладзілася, і Лабановіч часта адрываўся ад кнігі, пахаджваў па пакоі і думаў. Колас. Толькі цяпер я заўважыў, што сярод статка важна пахаджвае на сваіх высокіх нагах даўганосы гаспадар балот. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

sínnvoll

a

1) асэнсава́ны, талко́вы, рацыяна́льны

2) асэнсава́ны, свядо́мы

ein ~es Lésen — асэнсава́нае чыта́нне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)