4. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Зрабіцца пануючым, пераважным.
У вершах запанавала задумлівая элегія.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
calm1[kɑ:m]n.цішыня́, заці́шша;
a dead calmnaut. мёртвы штыль
♦
the calm before the storm заці́шша пе́рад бу́рай
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
still1[stɪl]n.
1.lit. ціш, цішыня́;
in the still of (the) night у начно́й цішы́
2. стоп-кадр, фотазды́мак
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
запанава́ць (наступіць) éintreten*vi (s), sich verbréiten;
запанава́ла глыбо́кая цішыня́éine tíefe Stílle trat ein
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прыху́тарскі, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца, размяшчаецца каля хутара. Увечары.. [Міхалкаў] сум павялічвала цішыня з прыхутарскага лесу і яснасць зор на высокім небе.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Смі́рны ‘ціхі, маўклівы, рахманы’ (Некр. і Байк., Жд. 3), смір (сміръ) ‘цішыня, спакой’ (Нас.), сміры́цца ‘памірыцца’ (мін., Сл. ПЗБ), смі́рна ‘навыцяжку, не варушачыся і не размаўляючы (пра стойку пры камандзе)’ (ТСБМ), ‘сціпла, нясмела, скромна’ (Бяльк.), смірне́ць ‘станавіцца ціхім’ (Нас.), Вытворныя ад мір ‘цішыня, спакой’ (Праабражэнскі, 2, 336; Махэк₂, 364). Аналагічныя дэрываты і ў іншых славянскіх мовах: рус.сми́рный, сми́рно!, укр.сми́рный, смирни́ты, чэш.smírny, (u)smířiti, серб.-харв.сме̑ран ‘скромны, рахманы, мірны’, балг.сми́рен ‘уціхаміраны’, сми́ря ‘супакоіць, уціхамірыць’, макед.смирен ‘спакойны, ціхі, рахманы’, смири ‘супакоіць, прымірыць’, ст.-слав.съмѣрѥнъ (съмѣрьнъ) ‘уціхаміраны, пакорны, прыніжаны’. Дапускаецца змяшэнне вытворных ад *mirъ і *měra ў познепраславянскі перыяд (ЕСУМ, 5, 322).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
cmentarny
cmentarn|y
могілкавы;
~a cisza — мёртвая цішыня
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прамча́ць, ‑чу, ‑чыш, ‑чыць; зак.
Тое, што і прамчацца (у 1 знач.). Праедзе грузавік, даверху нагружаны бульбай, прамчыць матацыкл. І наступае цішыня...Навуменка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́зарыцца, ‑рыцца; зак.
Тое, што і вызарыць. Нанач неба вызарылася і наступіла такая цішыня, якое, здаецца, даўно ўжо не было на свеце.Сабаленка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хі́ба³, злуч.
1.уступальна-абмежавальны. Ужыв. ў спалучэнні са словамі «толькі», «што» і без іх для выражэння абмежавання ў знач.: акрамя таго, што...; можа быць, толькі...
Вакол цішыня, х. толькі шпак засвішча.
2.умоўны. Ужыв. для выражэння супрацьпастаўлення з адценнем умоўнасці ў знач.: калі не..., калі толькі не...
Работу закончым, х. толькі дождж перашкодзіць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)