Від атмасферных ападкаў: ледзяныя крышталікі, якія ўтвараюцца ў выніку ахаладжэння вадзяной пары ў ясныя і ціхія ночы і асядаюць тонкім слоем на глебе, дрэвах і інш.; параўн. шэрань. Днём яшчэ цёпла, а ночы — золкія.., і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею.Мележ.Пад раніцу ўжо браліся замаразкі, трава і лісце кустоў пакрываліся шараватым інеем.Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Пу́гала ’пудзіла’: адзеўса, як пу́гало (гродз., Цыхун, вусн. паведамл.); пуга́ла ’тс’ (Др.-Падб.). Калі гэта не позняе запазычанне (у часы бежанства) з рус.пу́гало (ад пуга́ть ’палохаць’), то магчыма сувязь з дзеясловам тыпу ўкр.дыял.опу́гатися ’цёпла апрануцца, шмат надзець на сябе’, значэнне якога Пятлёва (Этимология–1985, 18) тлумачыць як ’апрануць на сябе столькі, што стаць падобным на шар, камяк’, і гэта дазваляе выводзіць дзеяслоў ад назоўніка пу́га з абагульненым значэннем ’патаўшчэнне, пукатасць’, суадносным з лат.pàuga ’падушка, мяккая падкладка хамута’, paugas ’хамут’, ст.-інд.pūgas ’куча, мноства, тлум’ і пад. (Фасмер, 3, 399). Параўн. пугі (гл.), пужала.
1. Свабодна звісаючыя ніткі, шнуркі па краях якой‑н. тканіны. У Івана на шыі новы шалік, шэранькі, а ў Куліны — вялікая кашміровая хустка з махрамі.Гарэцкі.
2. Шматкі, абвіслыя касмылі па краях чаго‑н. Днём яшчэ цёпла, а ночы — волкія, важкія, і ранкамі на бульбоўніку, на траве белыя махры інею.Мележ.
3. Пялёсткі ў махровых кветках.
4. Тонкія адгалінаванні кораня расліны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
да́же
1.усилительная част. на́ват;
да́же предста́вить тру́дно на́ват уяві́ць ця́жка;
2.в знач. присоединительного союза на́ват; аж;
пришли́ все, да́же де́ти прыйшлі́ ўсе, на́ват дзе́ці;
бы́ло о́чень тепло́, да́же жа́рко было́ ве́льмі цёпла, аж го́рача.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
warm
1.
a цёплы (тс. перан.)
~e Spéisen — гара́чыя стра́вы
~e Ánteilnahme — гара́чае спачува́нне
es ist ~ — цёпла
es wird ~ — стано́віцца цёпла, наступа́е пацяпле́нне
für etw. (A) ~ wérden — заціка́віцца чым-н.
noch nicht ríchtig ~ sein — не зусі́м асво́іцца (з новай работай)
bei j-m ~ sein — разм. карыста́цца сімпа́тыяй [даве́рам] у каго́-н.
etw. ~ stéllen — паста́віць што-н. у цёплае ме́сца
2.
advцёпла (тс. перан.)
er wúrde mir ~ empfóhlen — мне яго́ го́рача рэкамендава́лі
j-n ~ sétzen — іран. пасадзіць каго́-н. у турму́
~ sítzen* — разм. до́бра ўладкава́цца, мець цёпленькае ме́сца
j-m den Kopf ~ máchen — маро́чыць [дуры́ць] каму́-н. галаву́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
grzać
незак.
1. грэць; награваць;
2.разм. біць;
ani ziębi, ani grzeje — ні цёпла, ні халодна; усё роўна;
grzać w karty — рэзацца ў карты
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
перазімава́ць, ‑мую, ‑муеш, ‑муе; зак.
1. Пражыць, перабыць зіму, застацца дзе‑н. на зіму. [Галя] канчаткова вырашыла: прабыць яшчэ якое лета, перазімаваць зіму, а на вясну, калі цёпла стане, падацца адсюль.Сабаленка.— Я вы[к]лапатаў на зіму месца ў бараку. На цябе і на сябе .. Народу хоць многа там, але перазімаваць там можна будзе.Чорны.
2. Перанесці зімнюю сцюжу (аб жывёлах, раслінах). Перазімавала ж .. [збажына] пад тоўстай снежнай коўдрай добра — ніводнай вымаклай лапінкі не відаць.Шымук.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчабята́ць, ‑бячу, ‑бечаш, ‑беча; незак.
1. Спяваючы, утвараць гукі, падобныя на шчэбет (пра птушак). А бульбу садзяць, калі ўжо зусім цёпла, калі цвітуць сады, шчабечуць ластаўкі.Брыль.Пад вільчыкам дома шчабяталі ластаўкі.Даніленка.
2.перан. Хутка, бесперастанку гаварыць (звычайна пра дзяцей, жанчын). — А ведаеш, тата, — шчабятала дзяўчынка на руках у Міколы. — Ты паедзеш, а да мяне сёння цёця Ната прыйдзе.Краўчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
разга́р, ‑у, м.
1. Пара самага высокага развіцця, самага моцнага праяўлення чаго‑н.; момант найвышэйшага напружання чаго‑н. Вясна ў разгары. Ціха і цёпла.Гаўрылкін.Вяселле было ў самым разгары, калі Фёдар Цімафеевіч раптам падняўся з-за стала і сказаў: — Вы тут, дарагія госцейкі, гуляйце, гуляйце, весяліцеся, а я пайду..Васілёнак.— Калона бронемашын! — у самы разгар бою далажылі нашы разведчыкі, і камандзір выпусціў зялёную ракету — сігнал да агульнага адступлення.Карпюк.
2.Спец. Акісленне ўнутранай паверхні ствала гарматы ад прарыву парахавых газаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)