экасістэ́ма
(ад эка- + сістэма)
адзіны прыродны комплекс, утвораны жывымі арганізмамі і ўмовамі іх існавання, што звязаны паміж сабой абменам рэчываў і энергіі (параўн. біягеацэноз).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
натураліза́цыя
(фр. naturalisation, ад лац. naturalis = прыродны)
1) наданне правоў грамадзянства або падданства іншаземцам;
2) поўнае асваенне арганізмамі новых умоў жыцця пры акліматызацыі.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
натураліза́цыя
(фр. naturalisation, ад лац. naturalis = прыродны)
1) наданне правоў грамадзянства або падданства іншаземцам (проціл. дэнатуралізацыя);
2) поўнае асваенне арганізмамі новых умоў жыцця пры акліматызацыі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
пато́мны 1, ‑ая, ‑ае.
1. Наследны, радавы. Патомны маёнтак.
2. Які ад роду належыць да якога‑н. саслоўя; прыродны. Патомны дваранін, Вярсенеў зразумеў вялікую справядлівасць народнай барацьбы і ўбачыў у рэвалюцыі не разбуральную, а стваральную сілу. Сяргейчык. // Які належыць да сям’і, што ўвесь час займаецца пэўнай справай, пэўным рамяством. Патомны сталявар. Патомны рыбак.
пато́мны 2, ‑ая, ‑ае.
Які робіцца, праводзіцца па тамах, па кожным томе асобна. Патомнае выданне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Радзі́мы ’родны, свой (ад нараджэння); спадчынны’ (ТСБМ, Нас.), радзімы ’прыродны, ад роду’ (ТС). Ад радзіць 1 (гл.) па ўзору любімы. Сюды ж радзі́мы знак ’прыроджаная плямка на целе чалавека’ (Шат., Сцяшк.; ашм., Стан.), радзі́мая заме́тка ’тс’ (Сл. ПЗБ), радзі́мка ’тс’ (ТСБМ, Сл. ПЗБ), радзі́мае це́ла ’непашкоджанае месца на целе’ (Ян.), радзі́мы дзень ’дзень нараджэння’ (Мат. Гом.), параўн. рус. роди́мое пятно́, укр. роди́мка, родима пляма ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
натуралі́зм
(фр. naturalisme, ад лац. naturalis = прыродны)
кірунак у літаратуры і мастацтве (склаўся ў канцы 19 ст. у Еўропе і ЗША), які імкнецца да дакладнага і бясстраснага ўзнаўлення рэчаіснасці.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
phenomenon [fəˈnɒmɪnən] n. (pl. phenomena)
1. фено́мен, з’я́ва;
the phenomena of nature з’я́вы прыро́ды
2. незвыча́йная з’я́ва, фено́мен;
a natural/social/historical phenomenon прыро́дны/сацыя́льны/гістары́чны фено́мен;
Bankruptcy is a common phenomenon in an economic recession. Банкруцтва – звычайная з’ява ў час эканамічнага спаду.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
«АТЛА́НТЫК РЫ́ЧФІЛД КО́МПАНІ»
(Atlantic Richfield Company),
нафтавая кампанія ЗША. Засн. ў 1870 як «Атлантычная нафтаперагонная кампанія», з 1960 (пасля аб’яднання з карпарацыяй «Рычфілд нафта») сучасная назва. З 1976 уключае кампанію «Анаконда», разам з якой валодае Трансаляскінскім нафтаправодам. Асн. прадукцыя: нафта, прыродны газ, нафтапрадукты, нафтахімікаты, каляровыя металы (медзь), вугаль.
т. 2, с. 71
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
портI порт, род. по́рта м., мн. по́рты, -таў;
войти́ в порт увайсці́ ў порт;
есте́ственный порт прыро́дны порт;
возду́шный порт паве́траны порт, аэрапо́рт;
торго́вый порт гандлёвы порт;
морско́й порт марскі́ порт.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ГА́ЎЯ,
рака ў Латвіі. Даўж. 460 км. Пл. вадазбору 8900 км². Пачынаецца на Відземскім узв. Цячэ цераз шматлікія азёры, упадае ў Рыжскі зал. У раёне г. Валміера — г. Сігулда даліна глыбока ўрэзаная. Сярэдні расход вады 78 м³/с. Сплаўная. У бас. Гаўі — прыродны нац. парк Гаўя. На Гаўі гарады Стрэнчы, Валміера, Цэсіс, Сігулда.
т. 5, с. 93
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)