цямне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.

1. Станавіцца цёмным, цямнейшым; траціць яркасць.

Срэбра з часам цямнее.

2. безас. Пра надыход цемнаты; змяркацца.

Улетку позна цямнее.

3. Вылучацца сваім цёмным колерам, віднецца (пра што-н. цёмнае).

Здалёк цямнеў лес.

На фоне неба цямнела нейкая постаць.

|| зак. пацямне́ць, -е́е (да 1 і 2 знач.) і сцямне́ць, -е́е (да 2 знач.).

|| наз. пацямне́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

nschmiegsam

a

1) гну́ткі, які́ до́бра прыстасо́ўваецца

2) які́ до́бра абляга́е по́стаць (пра вопратку)

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

балахо́н, ‑а, м.

Вопратка з парусіны, палатна свабоднага крою, якую раней насілі сяляне. За вёскай Вера ўбачыла надта фацэтную чалавечую постаць, затуленую ў шырокі жоўтага колеру балахон. Асіпенка. // Разм. Пра шырокую бясформенную вопратку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

танкля́вы, ‑ая, ‑ае.

Не зусім тонкі, танкаваты. З другога боку высокая танклявая елка праціскае скрозь дубовыя галіны свае зялёныя калючыя лапы. Колас. [Вася] выбраўся на дарогу і непадалёк убачыў знаёмую танклявую постаць Валі. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

суту́лы, ‑ая, ‑ае.

Разм. З крыху сагнутай спінай і высунутымі паперад плячамі; згорблены. [Усцін] стаяў, паныла апусціўшы галаву, высокі; трохі сутулы, збянтэжаны. Марціновіч. На парозе хаты з’явілася высокая, крыху сутулая постаць дзядзькі Вінцука. В. Вольскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

карчакава́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Разм. З вялікай колькасцю карчоў, карчакоў; карчысты. Каляіністай і карчакаватай дарогай .. ехалі дзве сялянскія фурманкі. Чорны.

2. Абл. Каржакаваты (пра чалавека, яго постаць). Па вуліцы бегае стараста Адам, тоўсты карчакаваты мужык. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

палісме́н, ‑а, м.

Паліцэйскі ў Англіі і ЗША. Спрэчкі набылі ўжо такі бурны характар, што палісмен, які стаяў на ражку вуліцы, яўна зацікавіўся намі. Лынькоў. На скрыжаванні постаць палісмена застыла, як улад вышэйшых знак... А. Вольскі.

[Англ. policeman.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камандзі́рскі, ‑ая, ‑ае.

Які маё адносіны да камандзіра, належыць яму. Камандзірскі загад. Камандзірскі вопыт. // Такі, як у камандзіра, уласцівы камандзіру. Камандзірскі голас. □ — Нарэшце ты бачыш, што гэта вельмі прыгожы чалавек: постаць стройная і высокая, паходка камандзірская. Кулакоўскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ссуту́ліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.

Сагнуць спіну; згорбіцца. Сядзець на полцы можна было толькі прыгнуўшы галаву і ссутуліўшыся. Ставер. // Стаць згорбленым, сутулым. [Галі] здалося, што яна схуднела за гэты час — неяк уваліліся вочы, змізарнеў твар, ссутулілася постаць. Сабаленка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Стамаўка́ ‘вертыкальна’ (лід., Сл. ПЗБ). Параўн. укр. дыял. ста́млять ‘вертыкальна’, паўн.-рус. стамико́м ‘строма, стаўма’, стами́к ‘вертыкаль; апорны брус’, ‘стромая гара’, першапачаткова *stamъ, роднаснае літ. stomuõпостаць, рост’, лат. stãmenis ‘тулава’, ц.-слав. устаменити ‘паставіць’, лац. stāmen ‘аснова ставаў’, гоц. stōma ‘фундамент; падножжа’; далей звязана з стаць, стаяць; гл. Траўтман, 282; Фасмер, 3, 745.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)