манты́лья

(ісп. mantilla)

1) карункавая накідка ў іспанак на галаву і плечы;

2) кароткая накідка без рукавоў у жаночым касцюме 19 ст.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

утулі́ць, -улю́, -у́ліш, -у́ліць; -у́лены; зак., што.

1. у што. Схаваць або (пра галаву) уцягнуць, увабраць унутр чаго-н.

У. твар у каўнер.

У. галаву ў плечы.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыціснуць (вушы) да галавы (пра каня і пад.).

Конь утуліў вушы.

|| незак. уту́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Каркаві́на ’карак’ (ТСБМ), ’шыя і плечы ніжэй шыі’ (КЭС, лаг.), ’свіны ашыек’ (Сцяшк., Вешт., Шатал.), да карк 1 (гл.). Словаўтварэнне даволі празрыстае: каркав‑іна (першая частка — прыметнік з суфіксам ‑ав, другая — суфікс ‑іна).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

зо́лкасць, ‑і, ж.

Уласцівасць і стан золкага. Паветра было вільготнае, халаднаватае, і золкасць працінала старэчыя плечы дзеда Ахрэма. Кавалёў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

заце́сны, ‑ая, ‑ае.

Разм. Цеснаваты, трохі цесны. Сілівон глядзеў.. на шырокія плечы, якім, здавалася, зацесны быў стары пінжак. Лынькоў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

падда́ць, -а́м, -асі́, -а́сць; -адзі́м, -асце́, -аду́ць; -а́ў, -ала́, -ло́, -лі́; -а́й; -а́ны; зак.

1. што. Дапамагчы падняць што-н. (звычайна на спіну, плечы).

П. мех на плечы.

2. што. Падкінуць уверх ударам.

П. мяч.

3. што. У некаторых гульнях: падставіць праціўніку (разм.).

П. шашку.

4. Многа выпіць спіртнога (разм.).

Учора так паддалі, што і сёння ўваччу цёмна.

5. чаго. Узмацніць, павялічыць (разм.).

П. пары (у лазні). П. жару каму-н. (перан.: узбудзіць у кім-н. энергію, прымусіць дзейнічаць актыўна).

6. каму. Ударыць каго-н. (разм.).

|| незак. паддава́ць, -даю́, -дае́ш, -дае́; -даём, -даяце́, -даю́ць; -дава́й.

|| наз. падда́ча, -ы, ж. (да 1, 2, 3 і 5 знач.) і паддава́нне, -я, н. (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

узвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., што на каго-што.

1. Падняўшы, наваліць.

У. мех на плечы.

2. перан. Абцяжарыць каго-н. чым-н., ускласці што-н. на каго-н. (разм.).

У. усю работу на сакратара.

3. перан. Беспадстаўна абвінаваціць у чым-н.

У. віну на каго-н.

|| незак. узва́льваць, -аю, -аеш, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

спали́ть сов., разг.

1. (уничтожить огнём) спалі́ць;

2. (опалить кожу на солнце) спалі́ць, спячы́;

спали́ть спи́ну спалі́ць (спячы́) пле́чы.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

на́гінкам, прысл.

Абл. Сагнуўшыся. [Даніла] ля сваіх варот прыпыніў каня, узваліў на плечы пень і нагінкам панёс яго ў двор. Капыловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

манты́лья, ‑і, ж.

1. Карункавае пакрывала ў іспанак, якое закрывае галаву і плечы.

2. Уст. Кароткая жаночая накідка без рукавоў.

[Ісп. mantilla ад лац. mantellum — пакрывала, адзенне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)