ЗЛУЧЭ́ННЕ ў астраноміі,

становішча планеты, пры якім яе экліптычная даўгата супадае з даўгатой Сонца. Для зямнога назіральніка планета знаходзіцца ці перад Сонцам, ці за ім. Гл. Канфігурацыя планет.

т. 7, с. 93

т. 7, с. 93

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

transit [ˈtrænsɪt] n.

1. прае́зд; пераво́зка; транзі́т;

overland transit прае́зд па су́шы;

a transit permit дазво́л на пераво́зку тава́раў;

in transit прае́здам, у даро́зе; пры пераво́зцы

2. astron. прахо́джанне плане́ты (праз мерыдыян); кульміна́цыя

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

планетало́гія

(ад планета + -логія)

навука, якая вывучае планеты, іх фізічныя асаблівасці, хімічны склад, будову і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

геадына́міка

(ад геа- + дынаміка)

навука аб глыбінных сілах і працэсах, якія ўзнікаюць пры эвалюцыі планеты Зямля, раздзел геафізікі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АФЕ́ЛІЙ

(ад апа... + грэч. hēlios Сонца),

найбольш аддалены ад Сонца пункт арбіты планеты або інш. цела, што абарачаецца вакол Сонца. Адлегласць Зямлі ад Сонца ў афеліі 152 млн. км (у пач. ліпеня). Процілеглы пункт арбіты — перыгелій. Гл. таксама Апагей, Перыгей.

т. 2, с. 131

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

сатэлі́т

(лац. satelles, -litis = спадарожнік, паплечнік)

1) спадарожнік планеты (напр. Месяц — с. Зямлі);

2) шасцярня ў механізме, якая круціцца разам з воссю вакол цэнтральнага кола накшталт спадарожніка планеты;

3) дзяржава, фармальна незалежная, а фактычна падпарадкаваная іншай, больш моцнай дзяржаве;

4) перан. паслугач, выканаўца чужой волі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

геліяцэнтры́зм

(ад гелія- + цэнтрызм)

тэорыя будовы сонечнай сістэмы, створаная Капернікам, паводле якой усе планеты рухаюцца вакол Сонца (параўн. геацэнтрызм).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ДВУХ ЦЕЛ ЗАДА́ЧА

(у астраноміі),

задача нябеснай механікі пра рух 2 цел, якія ўзаемадзейнічаюць паміж сабой пры дапамозе гравітацыйных сіл (гл. Сусветнага прыцягнення закон). Рашэнне Д.ц.з. паказвае, што целы (планеты) рухаюцца па адным з канічных сячэнняў (эліпс, парабала, гіпербала) паводле Кеплера законаў.

т. 6, с. 80

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

зямля́, -і́; мн. зе́млі, зяме́ль, Д зе́млям, ж.

1. (у тэрміналагічным значэнні — з вялікай літары). Трэцяя ад Сонца планета, якая круціцца вакол сваёй восі і вакол Сонца.

Месяц — спадарожнік Зямлі.

2. Суша (у адрозненне ад воднай або паветранай прасторы).

На гарызонце маракі ўбачылі зямлю.

Адрознівацца як неба ад зямлі (вельмі моцна, рэзка).

3. Глеба, верхні слой кары планеты Зямля, паверхня.

Апрацоўка зямлі.

Хадзіць па зямлі.

4. Рыхлае цёмна-бурае рэчыва, што ўваходзіць у састаў кары нашай планеты.

З. з пяском і глінай.

5. Тэрыторыя, якая знаходзіцца ў чыім-н. уладанні, карыстанні.

Калгасная з.

Цалінныя землі.

6. Краіна, дзяржава (высок.).

Беларуская з.

|| памянш.-ласк. зяме́лька, -і, ДМ -льцы, ж. (да 3—5 знач.; разм.) і зямлі́ца, -ы, ж. (да 3—5 знач.; разм.).

|| прым. зяме́льны, -ая, -ае (да 5 знач.), земляны́, -а́я, -о́е (да 3 і 4 знач.) і зямны́, -а́я, -о́е (да 1 і 2 знач.).

Зямельны ўчастак.

Зямельныя работы (работа па ўпарадкаванні насыпаў, каналаў і пад.). Зямны шар.

Зямная вось.

◊

Зямны паклон — нізкі паклон як выказ глыбокай павагі, удзячнасці.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

афе́лій

(ад гр. apo = ад + helios = Сонца)

найбольш аддалены ад Сонца пункт арбіты планеты, каметы або штучнага спадарожніка (проціл. перыгелій).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)