астрафатаме́трыя
(ад астра- + фатаметрыя)
раздзел астрафізікі, які займаецца вымярэннем бляску і паверхневай яркасці нябесных свяціл візуальнымі, фатаграфічнымі і фотаэлектрычнымі метадамі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
геліёметр
(ад гр. helios = сонца + -метр)
астранамічны інструмент для вымярэння бачных дыяметраў нябесных свяціл, а таксама невялікіх вуглоў на нябеснай сферы.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
мерыдыя́нны
(ад мерыдыян)
які мае адносіны да мерыдыяна;
м. круг — астранамічны прыбор для вызначэння моманту праходжання нябесных свяціл праз нябесны мерыдыян.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астраля́бія
(ад астра- + гр. labe = хватанне)
прыбор, які раней выкарыстоўваўся для вызначэння становішча нябесных цел, а таксама гарызантальных вуглоў пры землямерных работах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астрало́гія
(гр. astrologia, ад astron = зорка + logos = вучэнне)
вучэнне аб сувязі зямных падзей з размяшчэннем нябесных свяціл, а таксама аб магчымасці прадказання на аснове такой сувязі чалавечых лёсаў.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
АРМІЛЯ́РНАЯ СФЕ́РА
(ад лац. armilla бранзалет, кольца),
старадаўні астранамічны інструмент для вызначэння экватарыяльных або экліптычных каардынатаў нябесных свяціл. Вядомы з 3 ст. да н.э., выкарыстоўваўся да канца 16 ст. Складаецца з некалькіх метал. кольцаў з дзяленнямі, якія маюць дыёптры і могуць паварочвацца вакол свайго цэнтр. пункта. З’яўляецца мадэллю нябеснай сферы з яе найважнейшымі пунктамі і кругамі: полюсамі і воссю свету, мерыдыянам, гарызонтам, нябесным экватарам і экліптыкай.
т. 1, с. 494
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ГЕЛІЯЦЭНТРЫ́ЧНАЯ СІСТЭ́МА СВЕ́ТУ,
вучэнне, паводле якога Зямля і інш. планеты рухаюцца вакол Сонца (дакладней, вакол агульнага цэнтра мас усёй сістэмы). Прыйшла на змену геацэнтрычнай сістэме свету. Стваральнік геліяцэнтрычнай сістэмы свету М.Капернік у сваім творы «Пра абарачэнне нябесных свяціл» (1543) матэматычна абгрунтаваў ідэю руху Зямлі і інш. планет вакол Сонца, вызначыў паслядоўнасць размяшчэння планет і іх адносную аддаленасць ад Сонца. Асн. палажэнні геліяцэнтрычнай сістэмы свету адыгралі вызначальную ролю ў станаўленні дакладнага прыродазнаўства.
т. 5, с. 143
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
аўспі́цыі
(лац. auspicium)
1) варажба ў старажытных рымлян па палёце і крыках птушак, па нябесных з’явах; выконвалася аўгурамі (гл. аўгур 1);
2) перан. меркаванні на будучыню.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
астрапалярыме́трыя
(ад астра- + палярыметрыя)
раздзел астрафізікі, які вывучае паводле ступені палярызацыі святла нябесных свяціл фізічную прыроду іх выпрамянення, склад і шчыльнасць міжзорнага асяроддзя, атмасферы планет і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
пертурба́цыя
(лац. perturbatio = расстройства)
1) раптоўнае парушэнне звычайнага, нармальнага ходу чаго-н.;
2) адхіленне ў руху нябеснага цела вакол якога-н. цэнтральнага цела, выкліканае прыцяжэннем іншых нябесных цел.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)