наскочыць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. З ходу, з разгону наткнуцца на каго-, што-н.

    • Н. на плот.

  2. Раптоўна накінуцца, напасці на каго-н.

    • Мядзведзь наскочыў на чалавека.

  3. Нечакана з’явіцца (прыехаць, прыйсці і пад.).

    • Наскочылі партызаны з лесу.
    • Наскочыў мароз (пераноснае значэнне).

  4. Пра час, пару года: хутка надысці, настаць (размоўнае).

    • А тут і жніво наскочыла.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

чо́рна-бу́ры, ‑ая, ‑ае.

Буры з чорным, цёмным адценнем. Усе раптам убачылі, як падымаецца над лесам, клубіцца чорна-буры дым... Сачанка. // Пра масць звяроў такога колеру. Чорна-буры мядзведзь. Чорна-бурая лісіца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

◎ Мэша ’нячысцік, пачвара’, ’неахайна адзетая жанчына’ (кір., Нар. сл.), слуц. ’непаваротлівая, павольная ў працы жанчына’ (Нар. словатв.). Да мета (гл.). Не выключана магчымасць генетычнай сувязі з польск. meszka, mech, marucha ’мядзведзь’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

падабраць дзеяслоў | закончанае трыванне

  1. Сабраць, падняць з зямлі.

    • П. рассыпаныя арэхі.

  2. Паправіць; сагнуўшы, падцягнуць пад сябе (пра часткі цела).

    • П. валасы.
    • Сабака падабраў хвост.

  3. Падмяць, наваліўшыся; прыціснуць.

    • Мядзведзь падабраў пад сябе паляўнічага.

  4. Выбраць адпаведнае, патрэбнае.

    • П. брыгаду.
    • П. ключ да замка.
    • П. патрэбныя словы.
    • П. цытаты.

|| незакончанае трыванне: падбіраць.

|| назоўнік: падбор і падборка.

  • Падбор кадраў.
  • Падборка нітак патрэбнага колеру.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

мі́шка м . разм

1 (мядзведзь у казцы) Méister Petz;

2. (цацка) Teddybär [´tɛdi-] m -en, -en, Teddy m -s, -s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

◎ Нарэў ’вялікі мядзведзь’ (Інстр. 2). Няясна, магчыма, да рваць (гл.), прасл. *гъиайу якое, паводле Мяркулавай (Этимология–1978, 96), магло мець значэнне ’схапіўшы зубамі, адарваць кусок’. Відаць, як і іншыя назвы мядзведзя, табуізаваная.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Меќалка ’коцік на дрэвах’ (Янк. 2). Відаць, да мека ’мядзведзь’. Аналагічны семантычны пераход ’назва звера’ > ’коцік на дрэвах’ назіраецца ў бел. коцік, польск. kotka, славен. mačica, ням. Kätzchen, якія звязаны з ’кот’, чэш. jehněda — з ’ягнё’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

касала́піць, ‑плю, ‑піш, ‑піць; незак.

Ставіць пры хадзе ступні наскамі ўсярэдзіну ці ў бакі. З хаты ад Андрэя, смеючыся і азіраючыся на дзверы, выбег хлопец гадоў дванаццаці, — перавальваўся з боку на бок і касалапіў, як мядзведзь. Пташнікаў.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Барлёчы ’грубыя жаночыя чаравікі’ (Касп.), барля́чы (Шат.), ба́рлеч ’чаравік’. Укр. дыял. берля́чі ’зімовыя чаравікі’, польск. berlacze ’зімовыя боты, пантофлі’. Першакрыніца — ням. Bärenlatschen (да Bär ’мядзведзь’, Latsche ’пантофля’, гл. Брукнер, 21). Бел. і ўкр. формы, магчыма, праз польск. мову.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

мармыта́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. мармытаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Пачуўшы ляпанне стрэльбы, мядзведзь з гнеўным мармытаннем рынуўся на Тадэўчыка. Бядуля. Нечакана я пачуў недалёка ад сябе хрыплы, старэчы кашаль і павольна-ціхае мармытанне. Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)